انواع ریسک های سرمایه‌گذاری بازار
ریسک‌هایی که یک سرمایه‌گذار در خرید و فروش سهام با آن مواجه می‌شود انواع مختلف دارد، که در یک طبقه‌بندی کلی، به دو دسته تقسیم می‌شود:
به گزارش انواع ریسک در بازار سرمایه صدای بورس ، ریسک‌هایی که یک سرمایه‌گذار در خرید و فروش سهام با آن مواجه می‌شود انواع مختلف دارد، که در یک طبقه‌بندی کلی، به دو دسته تقسیم می‌شود:
1- ریسک قابل اجتناب (غیر سیستماتیک)
2- ریسک غیرقابل اجتناب (سیستماتیک)
1- ریسک قابل اجتناب (غیر سیستماتیک):
همان طور که از اسمش پیداست، با دقت و بررسی در فرصت سرمایه‌گذاری پیش رو می‌توانیم این نوع ریسک را برای سرمایه خود به حداقل برسانیم و سرمایه خود را جای مطمئن‌تری قرار دهیم. برای مثال فرض کنید شما سهام شرکتی را خریداری کرده‌اید که مدیریت آن ضعیف است، سهام‌داران آن شرکت درست عمل نمی‌کنند، شرکت در رقابت با سایر رقبا موفقیت چندانی به دست نیاورده است، محصولاتش قدیمی شده است، مشتریانش به تدریج کم می‌شوند و.
به نظر می‌رسد می‌توانیم پیش از خرید سهام در مورد بسیاری از موارد فوق آگاه شویم و در دام چنین ریسکی نیفتیم.
2- ریسک غیر قابل اجتناب (سیستماتیک):
کنترل چنین ریسک‌هایی به طور کلی از اختیار سرمایه‌گذار خارج است، هرچند تا اندازه‌ای قابل پیشبینی هستند. به عنوان مثال: تغییر نرخ تورم، افزایش یا کاهش نرخ ارز، جریان‌های سیاسی، تصمیمات دولت، و. که این موارد به شیوه مستقیم و غیر مستقیم بر عملکرد شرکت‌ها و میزان درآمد و سودآوری آنها تاثیر گذار است و طبیعتا ارزش سهام آنها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
مهمترین راهکار برای کاهش دادن ریسک غیرقابل اجتناب توجه به ضرب‌المثل: همه تخم مرغ‌ها را در یک سبد قرار ندهید، می‌باشد. با متنوع‌سازی درست و حساب‌شده سبد سرمایه‌گذاری می‌توان از ریسک غیر قابل اجتناب نیز تا حد قابل توجهی اجتناب کرد.
بخش دوم: ریسک نرخ سود
فرض کنید دو گزینه سرمایه‌گذاری پیش روی شماست:
خرید اوراق مشارکت با نرخ سود ۲۰ درصد
خرید سهام با بازده مورد انتظار ۳۰ درصد
گزینه اول، سرمایه‌گذاری کاملا بدون ریسک با سود پایین‌تر و گزینه دوم سرمایه‌گذاری دارای ریسک همراه با انتظار برای تحقق سود بالاتر می‌باشد. اگر شما فرد ریسکپذیری باشید، به سراغ گزینه دوم خواهید رفت، زیرا انتظار دارید بازده بیشتری نصیبتان شود.
در این بین بانک مرکزی تصمیمات جدیدی اتخاذ می‌کند و نرخ سود اوراق مشارکت از ۲۰ به ۳۰ درصد افزایش می‌یابد! حال فرد دیگری با خرید اوراق مشارکت بدون متحمل شدن حتی کوچکترین ریسکی بازدهی را انواع ریسک در بازار سرمایه به دست خواهد آورد که شما با قبول ریسک نسبتا زیادی انتظار دارید (!) محقق شود.
در این حالت شما در واقع با ریسک جدیدی مواجه خواهید شد، که "ریسک نرخ سود" نامیده می‌شود.
بخش سوم: ریسک تورم
فرض کنید نرخ تورم سالیانه ۱۵ درصد است و شما سهامی را خریداری کرده‌اید که انتظار دارید در پایان سال حداقل ۴۰ درصد بازدهی داشته باشد. با توجه به این میزان نرخ تورم، بازدهی ۴۰ درصدی، مطلوبیت دارد، چون حداقل ۲۵ درصد بیشتر از نرخ تورم است.
حال اگر به هر دلیلی، نرخ تورم سالیانه از ۱۵ درصد به ۳۰ درصد افزایش یابد، طبیعتا ممکن است دیگر بازدهی ۴۰ درصدی، آن هم برای یک سرمایه‌گذاری با ریسک مثل خرید سهام، مطلوب نباشد. چون حتی به فرض تحقق ۴۰ درصد بازدهی مورد انتظار، قیمت‌ها آنقدر افزایش یافته است که دیگر این میزان بازدهی، آن هم برای یک سرمایه‌گذاری دارای ریسک جذاب نیست.به ریسک ناشی از افزایش نرخ تورم، ریسک تورم گفته می‌شود.
انواع ریسک
بخش چهارم: ریسک مالی
فرض کنید شما سهام شرکتی را خریداری کرده‌اید که مبلغ زیادی وام از بانک دریافت کرده است و باید اصل و سود وام دریافتی را در یک دوره مشخص بازگرداند. این بدان معناست که با تعهدات زیادی مواجه خواهد بود.
از آنجایی که خرید سهام یک شرکت به معنای این است که شما مالک بخشی از آن شرکت شده‌اید، در نتیجه نسبت به زمانی که سهام یک شرکت غیر مقروض را خریداری کرده باشید، در ریسک بالاتری قرار خواهید داشت.
ریسک مالی گونه‌ای از ریسک است، که در اثر افزایش بدهی در شرکت، به سهام‌داران تحمیل می‌شود.
بخش پنجم: ریسک نقدشوندگی
همان طور که می‌دانید، یکی از ویژگی‌های مهم یک دارایی خوب این است که به سرعت به پول نقد تبدیل شود.
فرض کنید در گذشته، سهام شرکتی را به امید کسب منفعت خریداری کرده‌اید اما در حال حاضر به پول نقد نیاز دارید. در این زمان به علت عملکرد نا مناسب شرکت، برای این سهام در بازار سرمایه خریداری _که به سرعت آن را بخرد_ وجود ندارد. در این صورت شما با ریسکی به نام ریسک نقد شوندگی مواجه خواهید شد.
البته به دلیل ویژگی ذاتی بازار سرمایه و اوراقی از جمله سهام، شما در اغلب اوقات می‌توانید با قیمت اندکی پایین‌تر سهام خود را بفروشید ولی ممکن است این موضوع مطلوب شما نباشد. می‌توان گفت ریسک نقد شوندگی در بازار سرمایه از بسیاری از شیوه‌های سرمایه‌گذاری پایین‌تر است.
انواع ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟
ریسک در تعریفی ساده به این معنی است که، با علم بر غیر قابل پیشبینی بودن موضوعی، دست به عملی بزنیم که اطمینانی از نتیجه بخش بودن آن نداریم. کلمه ریسک مفهوم خطر را تداعی می‌کند اما ریسک الزاما منفی نیست و بیشتر معنای عدم قطعیت دارد. در حقیقت ریسک دارای دو بعد مثبت و منفی است. گاهی اتفاق می‌افتد که ما خود را در معرض ریسک قرار می‌دهیم و با فرصت‌های مثبت روبه‌رو می‌شویم. در مقالات قبلی مفهوم ریسک و بازده در سرمایه گذاری را مفصل بررسی کردیم و در این مقاله، انواع ریسک در سرمایه‌گذاری را بررسی خواهیم کرد.
ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟
ریسک در سرمایه‌گذاری نیز عبارت است از عدم اطمینانی که در بازدهی سرمایه‌گذاری وجود دارد. اصل ثابت سرمایه‌گذاری سودآوری آن انواع ریسک در بازار سرمایه است؛ تا از سود ده بودن معامله‌ای اطمینان نداشته باشیم تمایلی برای سرمایه‌گذای در آن نداریم. به همین خاطر افرادی که ریسک‌گریز هستند از سرمایه‌گذاری در جایی که احتمال ریسک و خطر از بین رفتن سرمایه وجود دارد امتناع می‌کنند و وارد پروسه‌های سرمایه‌گذاری پر مخاطره نمی‌شوند، مگر آن که سود برآورد شده بسیار زیاد باشد.
ریسک قابل اندازه‌گیری است و شرکتهای بسیاری زمان و منابع مالی خود را برای شناسایی ریسکهای احتمالی قرار می‌دهند تا بتوانند ریسک سرمایه‌گذاری خود را مدیریت و کنترل کنند. برای اندازه‌گیری ریسک سرمایه‌گذاری، معیارهای وجود دارد که از مهمترین آنها انحراف معیار بازده تاریخی است. این که انحراف معیار بازده تاریخی محاسبه‌شده بالا باشد به آن معنا است که ریسک سرمایه‌گذاری بسیار زیاد است.
انواع ریسک سرمایه‌گذاری
در بالا به تعریفی از ریسک سرمایه‌گذاری اشاره کردیم، در ادامه باید بدانیم که هرگاه بخواهیم درباره سرمایه‌گذاری صحیح تصمیم بگیریم باید با انواع ریسک سرمایه‌گذاری آشنایی داشته باشیم. به طور معمول ریسکهای سرمایه‌گذاری، به دو نوع اساسی تقسیم می‌شود:
- ریسک سیستماتیک: ریسکی را که به شرایط سیاسی و اقتصادی کلان جامعه مرتبط است، ریسک سیستماتیک می‌گویند. این ریسک محدود به صنعت خاصی نمی‌شود و بر تمامیت بازار تأثیر می‌گذارد و به هیچ عنوان قابل حذف شدن نیست به این معنی که در هر شرایطی باید پذیرای ریسک سیستماتیک باشید.
- ریسک غیر سیستماتیک: این نوع، برخلاف سیستماتیک قابل کنترل است و بستگی به تصمیم سرمایه‌گذار دارد. به عنوان مثال شخص می‌تواند سهام شرکتی را که عملکرد نامناسبی در شرایط بحرانی دارد، خریداری نکند و ریسک خود را کاهش دهد.
انواع دیگری از ریسک وجود دارند که زیرمجموعه ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک هستند و در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
ریسک نرخ سود
زمانی که سرمایه خود را در چند حوزه مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنیم ریسک نرخ سود مطرح می‌شود. تصور کنید مقداری از سرمایه را به اوراق مشارکت با سود ۱۵ درصد اختصاص دهیم، مقداری از آن را در بانک با سود ۱۵ درصد بگذاریم و مقداری را سهام با سود ۲۰ درصد خریداری کنیم. در این جا با برآورد میزان سوددهی این سه حوزه، به نتیجه می‌رسیم که خرید سهام برای ما به صرفه‌تر است و بهتر است پول بیشتری را در این حوزه مالی سرمایه‌گذاری کنیم و عکس این مطلب هم صادق است. در واقع تفاوت نرخ سود این سه سرمایه‌گذاری می‌تواند ما را به یکی از سه گزینه که ریسک کمتری دارد، سوق دهد.
ریسک تورم
ریسک تورم یا به تعبیری ریسک قدرت خرید، به احتمال کاهش ارزش دارایی بر اثر تورم و کم شدن ارزش واحد پول یک کشور در آینده گفته می‌شود. رشد نرخ تورم ارتباط مستقیم با بازدهی سرمایه‌گذاری دارد و عبارت است از ریسک قدرت خرید یا کاهش قدرت خرید. برای توضیح بیشتر، اگر شخصی انتظار بازدهی ۵۰ درصدی از سرمایه‌گذاری خود داشته باشد و تورم سالانه ۲۰ درصد باشد در نهایت ۳۰ درصد بازدهی خواهد داشت بنابراین هرچه نرخ تورم افزایش یابد، میزان بازدهی سرمایه‌گذاری ما کم می‌شود. پس باید گزینه‌ای را انتخاب کنیم که پس از کسر تورم موجود و تورم پیشبینی شده، بازدهی قابل قبولی داشته باشد.
ریسک مالی
تعهدات مالی و وام‌های شرکتی که قرار است در آن سرمایه‌گذاری شود برای بسیاری از سرمایه‌گذاران مسئله مهمی است؛ زیرا هرچه تعهدات مالی شرکت و وام‌های دریافتی آن بیشتر باشد، توان شرکت برای توسعه و گسترش و نهایتا افزایش سوددهی کم می‌شود. این تعهدات و تسهیلات در صورت‌های مالی شرکت‌ها موجود است و سرمایه‌گذاران می‌توانند با مطالعه صورت‌های مالی، از شرکت‌هایی که تعهدات مالی زیاد و در نتیجه ریسک مالی بالا دارند حذر انواع ریسک در بازار سرمایه کنند و به سراغ شرکتهای کم ریسک تر بروند.
ریسک نقدشوندگی
دارایی‌هایی که خرید و فروش آنها به آسانی صورت می‌گیرد، ریسک نقدشوندگی کمتری دارند. سرمایه‌گذاری مطلوب، آن است که سرمایه‌گذار هرزمان که اراده کند بتواند سهام خود را نقد کند. اگر شما سهمی داشته باشید که به دلیل عملکرد نامناسب شرکت کسی آن را نمی‌خرد، شما با ریسک نقد شوندگی مواجه هستید. در واقع هرچه سرعت خرید و فروش سهام‌تان بیشتر باشد، معاملات آن روان‌تر و ریسک آن کمتر است.
ریسک نرخ ارز
این نوع ریسک در مورد شرکت‌هایی است که عمده مواد اولیه خود را وارد می‌کنند. با رشد نرخ ارز، این شرکت‌ها درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهند شد و باید هزینه زیادی را متحمل شوند و روشن است که هزینه بالای شرکت، میزان سوددهی آن را کاهش می‌دهد و در نتیجه سرمایه‌گذاری در آن با ریسک همراه خواهد شد.
ریسک تجاری
ریسک تجاری شامل تمامی هزینه‌های یک شرکت برای عملیاتی کردن پروژه‌هایش است. شرکتی که قادر به فروش محصولات و تامین هزینه‌های عملیاتی خود است از ریسک تجاری کمتری برخوردار است. این هزینه‌ها شامل حقوق پرسنل، هزینه تولید، اجاره تسهیلات و هزینه‌های اداری می‌شود.
ریسک اعتباری
ریسک اعتباری یا نکول، مربوط به زمانی است که یک شرکت توانایی وصول سود قراردادی و اصل سرمایه را براساس تعهدات خود نداشته باشد. ریسک اعتباری یا ریسک عدم بازپرداخت سود، برای سرمایه‌گذاران نگران‌کننده است. توجه داشته باشید اوراق قرضه دولتی، کمترین میزان ریسک را دارند و بازدهی آنها نیز کم است و در مقابل اوراق بهادار شرکت، دارای بالاترین میزان ریسک اعتباری و در نتیجه نرخ بهره بالاتری هستند.
ریسک سیاسی
ریسک سیاسی زیرمجموعه ریسک سیستماتیک و نوعی از ریسک مالی به حساب می‌آید. بی‌ثباتی سیاسی، جنگ، کنترل‌های نظامی و تغییر قوانین دولتی سبب می‌شود که دولت یک کشور بصورت ناگهانی سیاست‌های خود را تغییر دهد و این امر روی تصمیم‌های سرمایه‌گذاری اثر می‌گذارد. نام دیگر این نوع ریسک، ریسک ژئوپلیتیک است. برای مطالعه بیشتر در این زمینه، به مقاله «تاثیر ریسکهای سیاسی بر بازار بورس ایران و جهان چیست؟» مراجعه بفرمایید.
ریسک بازار
ریسک بازار در بین انواع ریسک‌ها، آشناترین ریسک به حساب می‌آید و عبارت است از تغییر بازدهی بر اثر نوسانات کلی بازار. تمامی اوراق بهادار در معرض ریسک بازار قرار دارند، عواملی مانند: رکود، جنگ، تغییرات ساختاری در اقتصاد و… باعث تغییر بازار و پیدایش این نوع ریسک می‌شوند. در بازار سهام، آتی سکه و فارکس و بازارهایی با نوسان بالا، بیشتر از باقی بازارها با این ریسک مواجه هستیم.
طبقه‌بندی افراد از نظر ریسکپذیری
افراد از نظر پذیرش میزان ریسک به ۳ دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- افراد ریسک‌گریز: کسانی که در مقابل سرمایه‌گذاری خود سیاستی محافظه‌کارانه پیش می‌گیرند. این افراد تنها در جایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که مطمئن باشند که احتمال موفقیت بسیار بالا است.
- افراد ریسک‌پذیر: استراتژی این افراد جسارات و شجاعت در سرمایه‌گذاری است. این افراد پذیرای ریسک بالا هستند و به شانس و هوش انواع ریسک در بازار سرمایه مالی خود اعتقاد زیادی دارند.
- افراد خنثی نسبت به ریسک: این گروه نسبت به ریسک کردن در زندگی خود واکنشی خنثی دارند. در مقابل سود و یا زیان پول خود خنثی هستند زیرا ارزش پول را همان ارزش اسمی آن می‌دانند.
نکته دیگر این است که به طور طبیعی به دست آوردن سود بیشتر با پذیرش ریسک بیشتر، امکان‌پذیر است. پس نمی‌توان ریسک نکرد و سود فراوان کسب کرد. زمانی که شما با پذیرش ریسک بالا، سود زیادی به دست می‌آورید این سود پاداش شما است و در اصطلاح به آن صرف ریسک می‌گویند.
سخن آخر
در آخر لازم است به این نکته اشاره کنیم که، مهار کردن همه ریسکهای سرمایه گذاری عملا ممکن نیست اما با داشتن دانش و تجربه مدیریت ریسک، می‌توان میزان ریسک را کاهش داد. یکی از راه‌‌کارهای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس، تنوع بخشیدن به سبد دارایی است. شنیده‌ایم که از قدیم گفته اند؛ همه تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نگذارید. با تنوع‌بخشی به دارایی‌هایمان در واقع از بالا رفتن ریسک کلی سبد جلوگیری می‌کنیم. سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف مالی باعث می‌شود که با کنار هم قراردادن دارایی‌های مالی متنوع، در مجموع ریسک کمتری را متحمل شویم. تنوع‌بخشی باید با دانش و تجربه کافی همراه باشد و در این زمینه لازم است با تحلیل‌گران و کارشناسان و متخصصان مالی مشورت کرده و از آنها مشاوره دریافت کنیم.
ریسک های سرمایه گذاری در بورس چیست؟
باشگاه خبرنگاران جوان به نقل از کارشناس بازار سرمایه نوشت: در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی، ریسک گفته می‌شود که انواع مختلفی دارد.
بابک سالاروند کارشناس بازار سرمایه در خصوص ریسک موجود در بازار سرمایه اظهار کرد: در مفهوم مالی به احتمال اختلاف میان بازده مورد انتظار و بازده واقعی، ریسک گفته می‌شود؛ که این انحراف از بازده واقعی مثبت یا منفی است، هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد بود.
او بیان کرد: اصل ثابتی در سرمایه‌گذاری مبنی بر اینکه سرمایه‌گذار از ریسک و خطر گریزان و به سمت بازده و سود تمایل دارد، وجود دارد. به همین خاطر است که سرمایه‌گذاران ریسک گریز، از ورود سرمایه خود به جایی که خطر و ریسک وجود دارد یا افق نامشخصی در برابر سود و اصل سرمایه‌شان است، امتناع می‌کنند.
سالاروند در پاسخ به این پرسش که، چند نوع ریسک در بازار سرمایه وجود دارد؟، اظهار کرد: از انواع ریسکهای بازار سرمایه می‌توان به ریسک سیستماتیک اشاره کرد که این نوع ریسک، مربوط به شرایط سیاسی و اقتصادی کلان جامعه است که قابل حذف نیست. ریسک سیستماتیک بر کل بازار اثر می‌گذارد و محدود به صنعت خاصی نیست.
کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: همچنین نوعی دیگر از ریسکهای بازار سرمایه، ریسک غیر سیستماتیک است که برخلاف ریسک سیستماتیک، قابل کنترل و کاهش است. ما می‌توانیم شرکتی را که در اثر تصمیم‌گیری‌های نادرست یا شرایط بحرانی انواع ریسک در بازار سرمایه با افت قیمتی مواجه شده، خریداری نکنیم و از این ریسک جلوگیری کنیم.
او بیان کرد: نوعی دیگر از ریسک بازار سرمایه، ریسک نرخ سود است که اگر چند گزینه برای سرمایه‌گذاری داشته باشیم، این نوع ریسک مطرح می‌شود. ریسک ناشی از نرخ سود مربوط به زمانی است که تغییر در نرخ سود باعث دگرگونی ارزش یک سرمایه‌گذاری می شود. این نوع ریسک معمولا روی اوراق مشارکت و اوراق بدهی بیشتر اثر می‌گذارد. نوسانات نرخ سود سپرده یا اوراق مشارکت می‌تواند بر تمامی بازارهای مالی و حتی فیزیکی اثرگذار باشد.
کارشناس بازار سرمایه افزود: ریسک تورم، نوعی دیگر از ریسکهای موجود در بازار سرمایه است. رشد نرخ تورم بر بازدهی سرمایه‌گذاری موثر است؛ زیرا بازدهی خالص از اختلاف بازدهی ناخالص و نرخ تورم حاصل می‌شود. هرچه نرخ تورم افزایش یابد از میزان بازدهی ما در این حالت کاسته می‌شود.
سالاروند در خصوص سایر ریسکهای موجود در بازار سرمایه گفت: ریسک مالی، یکی دیگر از انواع ریسکهای بازار سرمایه است که، شرکت‌ها در صورت‌های مالی خود بخشی تحت عنوان، تسهیلات و تعهدات مالی دارند. هرچه تعهدات مالی شرکت و وام‌های دریافتی بیشتر باشد، توان شرکت جهت توسعه و گسترش و افزایش سوددهی کاهش می‌یابد. همچنین ریسک نقدشوندگی از دیگر انواع ریسک هاست. دارایی مطلوب، دارایی است که قدرت نقدشوندگی بالایی دارد. اگر دارایی به راحتی فروش نرود، صاحب آن دارایی، با ریسک نقدشوندگی مواجه است. هرچه سرعت خرید و فروش سهمی بیشتر باشد و معاملات آن روان‌تر باشد، این ریسک در آن کم رنگ‌تر است.
او بیان کرد: ریسک نرخ ارز نیز در مورد شرکتهای واردات محور، بسیار با اهمیت است. اگر شرکتی، عمده مواد اولیه خود را وارد کند، با رشد نرخ ارز، درگیر چالش ریسک نرخ ارز خواهد شد و هزینه زیادی را متحمل می‌شود. با رشد هزینه‌ها، سود دهی شرکت کاسته می شود و نتیجه نهایی، عدم رغبت سرمایه‌گذاران به خرید شرکت مذکور است.
کارشناس بازار سرمایه گفت: البته این ریسک، نوعی ریسک غیر سیستماتیک محسوب می‌شود که توسط شرکت‌ها قابل کنترل نیست. همچنین ریسک تجاری نیز کلیه هزینه‌های یک کسب و کار برای عملیاتی ماندن را در نظر می‌گیرد. این هزینه‌ها شامل حقوق، هزینه تولید، اجاره تسهیلات، دفتر و هزینه‌های اداری است. سطح ریسک تجاری یک شرکت تحت تأثیر عواملی مانند انواع ریسک در بازار سرمایه هزینه کالاها، حاشیه سود، رقابت و سطح کلی تقاضا برای محصولات یا خدماتی است که می‌فروشد.
او افزود: ریسک سیاسی از دیگر انواع ریسکهای بازار سرمایه است که، عدم ثبات در اوضاع سیاسی که به مسائل اقتصادی یک کشور آسیب بزند، به طور مستقیم بر عملکرد بنگاه‌های اقتصادی فعال در آن کشور تأثیر می‌گذارد. هر اندازه بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی افزایش یابد، عملکرد بنگاه‌های اقتصادی بیشتر با مشکل روبه رو می‌شود. به این ریسک، ریسک سیاسی یا در اصطلاح ریسک کشور نیز می‌گویند. ریسک سیاسی نوعی از ریسک مالی به حساب می‌آید که در آن، دولت یک کشور به صورت ناگهانی سیاست‌های خود را تغییر می‌دهد. این ریسک عامل بزرگی است که باعث کاهش سرمایه‌گذاری خارجی در کشورهای در حال توسعه می‌شود.
انواع ریسک در بازار سرمایه
در این مقاله ضمن آشنایی با انواع ریسک به ارزیابی میزان توانایی پذیرش ریسک و یا اصطلاحا عدم موفقیت در افراد مختلف می پردازیم. و توجه به این نکه ضروری است که پذیرش ریسک های مناسب می تواند در بلند مدت، موفقیت مالی افراد را در پی داشته باشد. بسیاری از افراد موفق به همین صورت یعنی با پذیرش ریسک های معقول، به موفقیت های بزرگ دست یافته اند.
اهمیت خود شناسی در بورس:
افراد باید قبل از شروع سرمایه گذاری در بازارسرمایه ارزیابی کنند که تا چه اندازه توانایی پذیرش ریسک و یا اصطلاحا عدم موفقیت را دارند البته ریسک به معنای خطر کردن نیست و به طور کلی پذیرش ریسک های مناسب می تواند در بلند مدت، موفقیت مالی افراد را در پی داشته باشد. بسیاری از افراد موفق به همین صورت یعنی با پذیرش ریسک های معقول، به موفقیت های بزرگ دست یافته اند.
انواع ریسک در بازار سرمایه:
ریسک‌هایی که افراد در سرمایه‌گذاری با آن مواجه هستند، انواع مختلفی داشته و در یک طبقه‌بندی کلی به دو دسته تقسیم می شود:
الف. ریسک سیستماتیک (غیر قابل اجتناب – Systematic Risk):
ریسک سیستماتیک ریسک‌هاییست که کنترل آن در اختیار سرمایه‌گذار نیست و به سیستم مربوط است؛ از جمله: نرخ تورم، بهره بانکی، سیاست‌های اقتصادی و سیاسی، نرخ ارز و … که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در سودآوری شرکت و در نتیجه قیمت سهام آن تاثیرگذارند.
ب. ریسک غیر سیستماتیک (قابل اجتناب – Unsystematic Risk):
ریسک های غیر سیستماتیک ریسک‌هایی هستند که می توان با برخی روش‌ها از آنها اجتناب کرد و معمولا به عوامل کلان اقتصادی وابسته نبوده و اغلب ناشی از خصوصیات خاص شرکت‌ها هستند یعنی منشا درونی دارند. برای مثال ریسک های حاصل از مدیریت ضعیف و عدم توانایی رقابت با سایر شرکت ها، که بروز این ریسک ها عللی در داخل شرکت دارد.
برای آشنایی با مفاهیم مرتبط با بورس و آموزش مقدماتی به وبلاگ بورس کست مراجعه کنید.
- توجه به این نکات ضروری است که :
• افراد باید قبل از سرمایه گذاری میزان ریسک پذیری خود را تعیین کنند چون این موضوع یکی از مهمترین عوامل موفقیت در سرمایه گذاریست. در حقیقت می توان گفت از یک منظر اطلاع از میزان تحمل و انعطاف پذیری در مقابل ریسک نخستین گام سرمایه گذاری خواهد بود.
سرمایه گذراان الگوهای ریسک پذیری متفاوتی دارند؛ برخی ریسک پذیر، برخی ریسک گریز و گروهی هم بی تفاوت هستند.
• همه سرمایه گذاران انتظار دارند اگر ریسک بیشتری در سرمایه گذاری می پذیرند بازدهی بیشتری هم به دست آورند، این موضوع یکی از اصول اولیه ی سرمایه گذاری محسوب می شود
• افراد ریسک پذیر در مقایسه با افراد ریسک گریز بازدهی کمتری برای پذیرش ریسک مطالبه می کنند.
افراد ریسک پذیر بازدهی بیشتری از سرمایه گذاری خود انتظار دارند، معمولا به سرمایه گذاری در سپرده های بانکی، خرید اوراق مشارکت و . تمایل نداشته، ترجیح می دهند در بازار بورس سرمایه گذاری کنند. بنابراین باید تجزیه و تحلیل دقیق تری داشته و ریسک سرمایه گذاری خود را به صورت دقیق تعیین کنند.
در طرف دیگر افراد ریسک گریز بر خلاف افراد ریسک پذیر به دلیل ریسک کمتر و بازدهی تضمین شده در سرمایه گذاری سپرده های بانکی یا خرید اوراق مشارکت بیشتر در این زمینه ها سرمایه گذاری می کنند.
گروه سوم یعنی افراد بی تفاوت نسبت به ریسک، معمولا عکس العملی نسبت به فرصت های سرمایه گذاری و ریسک های مرتبط با آن ندارند.
نمودار فوق تفاوت بین الگوهای تصمیم‌گیری سرمایه‌گذار ریسک پذیر و ریسک گریز را مقایسه می کند، و نشان دهنده ی این است که سرمایه گذار (الف) فرد ریسک پذیرتری نسبت به سرمایه گذار (ب) است یعنی راحت تر ریسک انواع ریسک در بازار سرمایه می کند.
در حقیقت هر چه شیب نمودار ریسک به بازدهی (Risk/Reward) کم تر باشد یعنی سرمایه گذار قدرت ریسک پذیری بیشتری دارد.
برای اینکه بهتر متوجه این تعاریف شوید به این مثال ها توجه فرمایید؛
طبق نمودار، با توجه به ارقام نشان داده شده به صورت نمونه، سرمایه‌گذار (الف) در ازای دریافت 30 % بازدهی همان ریسکی را متحمل می شود که سرمایه گذار (ب) به ازای دریافت 45 % بازدهی متحمل شده است و یا در مثالی دیگر به ازای پذیرش یک ریسک برابر، سرمایه گذار (الف) انتظار 40 % بازدهی دارد در صورتی که سرمایه گذار (ب) حداقل 65 % بازدهی را مد نظر داشته است.
برای درک بهتر این موضوع و شناخت میزان ریسک پذیری خود می توانید با مشاوران بورس کست در ارتباط باشید.
ریسکهای سرمایه‌گذاری را بیشتر بشناسید
هر زمان که صحبت از ریسک به میان می‌آید، ناخودآگاه احساس هشدار و خطر در ذهن آدمی فعال می‌شود. مخصوصا زمانی که پای انواع ریسکهای سرمایه‌گذاری در میان باشد.
- آیا ریسک کردن به خودی خود کار اشتباهی است؟
- از طرف دیگر، آیا کسی که خود را ریسک‌پذیر می‌داند باید بی‌مهابا دست به هر اقدامی بزند؟
اصطلاحا ریسک را می‌توان احتمال عدم موفقیت تعریف کرد که معمولا ناشی از عدم اطمینان و ناآگاهی از نتیجه یک عمل است. به همین صورت، ریسک در مفاهیم مالی را می‌توان عدم اطمینان از رسیدن به بازدهی مورد انتظار قلمداد کرد.
طبقه‌بندی سرمایه‌گذاران از منظر پذیرش ریسک
هر فردی قبل از شروع سرمایه‌گذاری حتما باید ارزیابی کند که تا چه اندازه توانایی پذیرش ریسک یا به عبارت دیگری عدم موفقیت دارد. در بیشتر مواقع، انتظار می‌رود هر اندازه که افراد، ریسک بیشتری می‌پذیرند، در عوض بازده بیشتری به عنوان پاداش ریسکی که متحمل شده‌اند، دریافت کنند.
در همین راستا، سرمایه‌گذاران با توجه به تحملی ریسکی که دارند به سه گروه زیر طبقه‌بندی می‌شوند.
ریسک‌پذیر
این افراد معمولا در سرمایه‌گذاری رویکردی جسورانه دارند و می‌توانند تا درجه‌ای از ریسک را تحمل کنند. به این معنی که با علم بر عدم قطعیت بازدهی، سرمایه‌گذاری می‌کنند. البته به این معنا نیست که کورکورانه و بدون تحقیق اقدام می‌کنند. این افراد ممکن است به سرمایه‌گذاری در سپرده‌های بانکی و یا اوراق درآمد ثابت علاقه‌ای نشان ندهند، در عوض سرمایه‌گذاری در سهام، سکه و ارزهای دیجیتال را ترجیح می‌دهند.
طرح سرمایه‌گذاری شاهین و طاووس در مانو، مناسب این افراد است. بیشتر سرمایه جمع‌آوری شده در این طرح، به سهام شرکتهای بورسی و فرابورسی اختصاص می‌یابد و به همین خاطر ممکن است در بازه‌های زمانی، حتی منفی نیز شوند ولی با نگاهی به بازدهی این طرح‌ها انواع ریسک در بازار سرمایه در چند سال اخیر، بازدهی همواره از تورم بیشتر بوده و سودهای خوبی را نصیب سرمایه گذارانش کرده است.
ریسک‌گریز
افراد ریسک‌گریز زمانی که فرصت سرمایه‌گذاری می‌یابند در ابتدا به احتمال ضرر آن نگاه می‌کنند، و ممکن است با وجود احتمال سود بالا، به خاطر ریسکی که وجود دارد، از سرمایه‌گذاری در آن موقعیت خودداری کنند. افراد این گروه، تمایل بیشتری به سرمایه‌گذاری در سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت درآمد ثابت دارند. طرح سرمایه‌گذاری آمین در مدیریت ثروت مانو نیز مناسب این افراد است. این طرح برای افرادی که به دنبال دریافت سود نقدی ماهیانه تقریبا ثابتی هستند، مناسب است.
خنثی (نسبت به ریسک)
ریسک‌خنثی اصطلاحی است که برای سرمایه‌گذاران بی‌تفاوت به ریسک به کار گرفته می‌شود. این افراد در تصمیم‌گیری‌های خود هیچ توجهی به ریسک ندارند. اگر شما دو گزینه سرمایه‌گذاری به این افراد ارائه دهید، بدون توجه به میزان ریسک آنها، گزینه‌ای را انتخاب می‌کنند که بیشترین بازده مورد انتظار را داشته باشد. در واقع، سطح انواع ریسک در بازار سرمایه ریسک سرمایه‌گذاری برای این دسته افراد، یک فاکتور نامربوط است.
ریسکپذیری مهارت است یا ویژگی؟
ریسکپذیری یک ویژگی فردی است و همه افراد، درجه‌ای از آن را در خود احساس می‌کنند و این تفاوت در سطح ریسکپذیری با توجه به موقعیت شغلی و جغرافیایی، سن، سطح درآمد و فاکتورهای دیگر، متفاوت است. با این توصیف ممکن است درجه ریسکپذیری شما از پدر، همکار و دوستتان بیشتر یا کمتر باشد.
با این حال ریسک کردن یک مهارت است و مانند بسیاری از مهارت‌های دیگر، می‌توانیم آن را بهبود دهیم. به عنوان مثال ممکن است فردی اشتهای زیادی داشته باشد، ولی این به آن معنا نیست که او حتما باید چاق باشد. او می‌تواند مهارت کنترل وزن و هنر غذا خوردن را بیاموزد و همیشه در وزن دلخواه خود باشد.
این مسئله در سرمایه‌گذاری هم نمود پیدا می‌کند. مهارت‌هایی برای مدیریت ریسک وجود دارد که افراد می‌توانند با رعایت آن اصول، از به خطر انداختن سرمایه خود جلوگیری کنند.
طرح‌های سرمایه‌گذاری مانو به گونه‌ای تنظیم شده است که همه افراد متناسب با درجه ریسکپذیری خود بتوانند با هر سطح از دانش تخصصی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری بهره‌مند شوند.
انواع ریسکهای سرمایه‌گذاری
حال که با مفهوم ریسک آشنا شدید، بد نیست که با انواع ریسکهای سرمایه‌گذاری که ممکن است با آن روبرو شوید، آشنا شوید. ریسک‌ها به طور کلی ترکیبی از ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک است.
ریسک سیستماتیک
در واقع ریسکی که مربوط به کل بازار است و نه تنها روی یک سهم یا یک صنعت بلکه روی کل بازار تاثیر می‌گذارد را اصطلاحا ریسک سیستماتیک، ریسک غیرقابل حذف یا ریسک بازار می‌گویند. برای کنترل این ریسک معمولا از استراتژی‌های پوشش ریسک استفاده می‌کنند. این ریسک همواره با بازار سهام همراه خواهد بود، زیرا از فاکتورهای اقتصاد کلان مثل جنگ، تحریم‌های سیاسی و اقتصادی، نرخ بهره، تورم و عوامل دیگر تاثیر می‌پذیرد. برای اندازه‌گیری این ریسک از مفهومی به نام بتا استفاده می‌کنند که در مقاله دیگری به آن پرداخته می‌شود. از انواع ریسک سیستماتیک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
ریسک تورم
همانطور که از اسم این ریسک مشخص است، این ریسک به قدرت خرید یا تورم ارتباط دارد. فرض کنید تورم سالیانه کشور حدود 30 درصد باشد و شما در سرمایه‌گذاری خود، 50 درصد سود می‌کنید. در این حالت بازدهی خوبی به دست آورده‌اید چرا که 20 درصد به قدرت خرید شما اضافه شده است. حال فرض کنید، تورم 40 درصد افزایش پیدا کند و بازدهی شما همان 50 درصد باشد، چه اتفاقی رخ داد؟! آیا دوباره این سرمایه‌گذاری برای شما جذاب است؟ به این نوع ریسک که ناشی از افزایش تورم در کشور است، ریسک تورم (Inflation Risk) می‌گویند.
ریسک نرخ بهره
با توضیح یک مثال، این نوع ریسک را بیشتر توضیح می‌دهیم. فرض کنید می‌خواهید بین سپرده‌گذاری در بانک با نرخ سود ثابت ۱۸ درصد و خرید سهامی که انتظار دارید در یک سال 30 درصد بازدهی داشته باشد، یکی را انتخاب کنید. ممکن است به خاطر تمایل به ریسکی که دارید به خاطر اختلاف 12 درصدی سود، سهام را انتخاب کنید. بعد از مدتی بانک مرکزی تصمیم می‌گیرد سود سپرده‌گذاری را از 18 درصد به 24 درصد افزایش دهد. آیا با این اتفاق که اختلاف 6 درصد شد، باز هم ریسک می‌کنید و سهام را انتخاب می‌کنید؟ به این نوع ریسک که به نرخ بهره اعلامی از طرف بانک مرکزی بستگی دارد، اصطلاحا ریسک نرخ بهره (Interest Rate Risk) می‌گویند.
ریسک سیاسی
ریسک سیاسی، ریسکی در نظر گرفته می‌شود که سیاست یا اقتصاد یک کشور می‌تواند بر سرمایه‌گذاری‌ها تأثیر منفی بگذارد. برخی از نمونه‌های ریسک سیاسی شامل موانع تجاری، تحریم، مالیات و قانونگذاری‌ها باشد.
ریسک نرخ ارز (ریسک ارزی)
یکی از مهمترین ریسکهای سرمایه‌گذاری که در سال‌های اخیر بسیار تاثیرگذار بوده است، می‌تواند افزایش نرخ ارز باشد. ممکن است تغییر در ارزش دلار و یا دیگر ارزهای خارجی، در طول دوره سرمایه‌گذاری بر بازدهی شما تاثیر منفی داشته باشد. این ریسک می‌تواند بر سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که مراوده مالی ارزی دارند بسیار چشمگیر باشد.
ریسک غیرسیستماتیک
این ریسک مربوط به شرکت یا یک صنعت خاص است و از آن جایی که می‌توان با متنوع‌سازی و تشکیل سبد سرمایه‌گذاری، آن را کاهش داد به آن ریسک حذف شدنی هم گفته می‌شود.
به عنوان مثال اگر تعرفه واردات خودرو، نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و هزینه حمل و نقل و مواردی از این قبیل که روی سودآوری یک شرکت تاثیرگذار است رخ دهد، سهام آن شرکت متحمل ریسک غیرسیستماتیک می‌شوند. ریسکهای غیر سیستماتیک انواع مختلفی دارند.
ریسک تجاری
نوع اول ریسک غیرسیستماتیک، ریسک تجاری است. ریسک تجاری زمانی بوجود می‌آید که در مورد درآمد عملیاتی عدم اطمینان و قطعیت وجود دارد. شرکتهای خدماتی جریان درآمدی نسبتاً ثابت و پایدار دارند و اینطور به نظر می‌رسد که ریسک تجاری کمتری دارند. با این حال، شرکت‌هایی مانند تولیدکنندگان خودرو سطح درآمد عملیاتی ناپایداری دارند و بنابراین ریسک تجاری بیشتری خواهند داشت.
ریسک مالی
نوع دوم ریسک غیرسیستماتیک، ریسک مالی است، یعنی ریسکی که ساختار مالی یک شرکت روی ارزش سرمایه‌گذاری آن تأثیر منفی بگذارد. مشاغل، نهادهای دولتی، بازارهای مالی و افراد می‌توانند در معرض خطر مالی قرار گیرند.
ریسک مدیر سرمایه‌گذاری
ریسک مدیر سرمایه‌گذاری ریسکی است که با مهارت مدیر یک صندوق سرمایه‌گذاری همراه است. این ریسک می‌تواند به تغییر در سبک سرمایه‌گذاری یا تغییر در تیم مدیریت اشاره داشته باشد. اساساً، کلیه زیان‌های ناشی از اشتباهات، سهل‌انگاری و بی‌کفایتی مدیران یک سبد مالی، در معرض ریسک مدیر سرمایه‌گذاری قرار می‌گیرند.
ریسک نقدشوندگی
ریسک نقدشوندگی، نشان‌دهنده توانایی فروش سریع یک سرمایه‌گذاری با قیمت منصفانه است. به عبارت دیگر، این ریسک به توانایی تبدیل به وجه نقد کردن دارایی در بازار برمی‌گردد. به عنوان مثال املاک و مستغلات قابل فروش هستند ولی معمولا سریع تبدیل به نقد نمی‌شوند. از طرف دیگر معمولا سهام بنیادی، در کسری از ثانیه به فروش می‌رسد.
سخن پایانی
شما باید خود را بشناسید و بدانید تا چه حدی تحمل ریسک دارید و با ویژگی‌های آن بازار و ریسکهای سرمایه‌گذاری در آن آشنا باشید. باید تا آنجا که امکان دارد، سرمایه‌گذاری‌های خود را متنوع کنید تا سطح ریسک غیرسیستماتیک خود را کاهش دهید. با این حال، به یاد داشته باشید که ریسک سیستماتیک از کنترل شما خارج است و به اقتصاد بستگی دارد. در کل عدم قطعیت ذات سرمایه‌گذاری است و با افزایش آگاهی، آموزش و تحقیق تنها می‌توان از این عدم قطعیت کاست.
تیم متخصص مدیریت ثروت مانو تلاش می‌کند در استراتژی‌های معاملاتی خود تمامی ریسکهای سرمایه‌گذاری را در نظر بگیرد و با کمترین ریسک، بیشترین بازدهی ممکن را برای مشتریانش شناسایی کند.
دیدگاه شما