سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی

سه پیشنهاد برای بهبود معاملات سهام

فارس- شاید این جملات را از خلال گفت ‌وگوهای سرمایه‌گذاران حقیقی بورس شنیده باشید که «فلان سهم را بالا می‌برند» یا «سهامداران شرکت «الف» را خسته می‌کنند تا سهام آن را جمع کنند» و … اشاره «حقیقی»ها در این جملات به پدرخوانده‌های بورس یا همان بازیگران حقوقی (سرمایه‌گذاران نهادی) بازار است که بیش از 80 درصد ارزش روز بازار سرمایه را در اختیار دارند و با منابع هنگفت مالی خود نقش اساسی در تعیین روند سهام ایفا می‌کنند.

اما تفاوت اصلی دیدگاه سرمایه‌گذاران نهادی و حقیقی‌ها در چیست؟ سرمایه‌گذاران نهادی چگونه تصمیم می‌گیرند و از چه روش‌هایی برای انتخاب راهبرد‌های سرمایه‌گذاری خود در بازار سرمایه استفاده می‌کنند؟ نگاه آینده آنها به بازار و گروه‌های پیش‌رو چیست؟ سرمایه‌گذاران نهادی یکی از گروه‌های اصلی فعال در بازار هستند که می‌توانند از طریق انجام معاملات عمده، تاثیر شگرفی بر سمت و سوی حرکت بازار داشته باشند. به علاوه ساختار منسجم سازمانی و شبکه پیچیده مالکانه آنها، تمایز این گروه را بیشتر نمایان می‌کند. آنان به نیابت از گستره وسیعی از مالکان و با اتکا به توان تحلیل بالای خود، تصمیم‌های آگاهانه‌‌تر و منطقی‌تری (در مقایسه با سرمایه‌گذاران ناآگاه) اتخاذ، روند بهبود کارآیی بازار را تسریع کرده و عملکرد تخصیص منابع توسط بازار را بهبود می‌بخشند. بخش عمده سرمایه‌گذاران نهادی فعال در بازار سرمایه ایران را صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های بازنشستگی، سازمان تامین‌اجتماعی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری، بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ تولیدی تشکیل می‌دهد و سیاست‌گذاری‌های مجموعه دولت در سال‌های اخیر از جمله واگذاری شرکت‌های دولتی در راستای اجرای اصل 44 قانون اساسی، ابلاغ بسته سیاسی ـ نظارتی بانک مرکزی، الزام بانک‌ها به فروش دارایی‌های موجود در شرکت‌های سرمایه‌گذاری، تصویب عدم ارائه تسهیلات به 98 شرکت بزرگ هلدینگی و صنعتی و سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی می‌تواند بر روند فعالیت این گروه فعال بورس تاثیر بسزایی داشته باشد. یکی از اهداف اصلی خصوصی‌سازی گسترش مالکیت خصوصی و به دنبال آن گسترش مالکیت فردی است. معمولا سهام مشمول واگذاری به‌صورت عرضه بلوکی واگذار می‌شود، که بیشتر توسط سرمایه‌گذاران نهادی (اشخاص حقوقی دارنده درصد عمده‌ای از کل سهام شرکت) در بسیاری از مواقع با انجام رقابت نزدیک و طولانی با سایر نهادها با اهداف کسب کرسی هیات‌مدیره، ایجاد گروه شرکت‌ها و سایر اهداف استراتژیکی خریداری می‌شوند. از این‌رو به نظر می‌رسد تغییر ساختار مالکیت شرکت‌ها از نظر وجود سهامداران حقوقی و حقیقی طی چنین مکانیزم‌های معاملاتی بر رفتار قیمت، نقدشونگی و حجم مبادلات سهام شرکت‌ها تاثیرگذار است. بنابراین با توجه به روند خصوصی سازی و همچنین ساختار مالکیت شرکت‌های حاضر در بورس، بررسی دقیق‌تر تاثیرات روابط یاد شده می‌تواند مورد استفاده سازمان‌ها، نهادها و مراکز تصمیم گیرنده در خصوص واگذاری سهام (به سهامداران نهادی به طور بلوکی و به سهامداران خرد به صورت خرده فروشی) با توجه به ساختار بورس اوراق بهادار تهران باشد. به بیان دیگر باتوجه به نوع راهبرد مالکان نهادی در معاملات سهام که باعث تاثیرگذاری مستقیم بر قیمت و حجم معاملات سهام شرکت‌ها می‌شود، بررسی میزان و جهت این تاثیر و همچنین آثار رفتاری و هیجانی احتمالی آن بر تصمیمات سهامداران جزء، می‌تواند اهمیت بسزایی به‌منظور کسب درک بهتر از حرکات قیمت سهام، انتخاب پورتفوی مناسب و همچنین زمان‌های ورود و خروج از سهام را برای سایر سهامداران به‌خصوص سهامداران حقیقی جزء فراهم کند. بر همین مبنا، مطالعه در خصوص نقش سرمایه‌گذاران نهادی در نوسان‌پذیری قیمت سهام و تغییرات حجم معاملات دارای سودمندی بالایی است. نبود تقارن اطلاعاتی و تئوری نمایندگی دو تئوری هستند که در پیوند با لزوم استقرار حاکمیت شرکتی در شرکت‌ها استفاده می‌شوند. سهامداران نهادی به عنوان یکی از عوامل خارجی نظام حاکمیت شرکتی نقش مهمی در رفع نبود تقارن اطلاعاتی و کاهش هزینه‌های نمایندگی دارند. موضوع سهامداران نهادی از دو منظر قابل طرح است: اول مفهوم نظارت کارآمد و دوم مفهوم همگرایی منافع. این دو مفهوم در توجیه نتایج به دست آمده از تحقیقات زیادی است که در مورد سهامداران نهادی انجام شده است؛ به گونه‌ای که از منظر نظارت کارآمد، وجود سهامدارن نهادی به استقرار نظام حاکمیت شرکتی منجر شده، از هزینه نمایندگی می‌کاهد. تحقیقات به عمل آمده نشان می‌دهند بین مالکیت نهادی و نوسانات قیمت سهام و حجم معاملات شرکت‌ها رابطه ‌معنی‌داری وجود دارد بنابراین سه پیشنهاد برای بهبود وضعیت معاملات سهام شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران ارائه می‌شود:
1- با توجه به اینکه سهامداران نسبت به نوسانات حجم معاملات در بازار سهام واکنش نشان می‌دهند بهتر است سازمان بورس اوراق بهادار تهران شفافیت اطلاعاتی بیشتری در رابطه با علت این گونه نوسانات در اختیار داشته باشد.
2- تغییرات حجم معاملات و قیمت سهام در بازار بورس تهران می‌تواند ناشی از حرکات سفته‌بازی و خرید و فروش‌های کوتاه‌مدت باشد که این تغییرات به یکباره صف‌های خرید و فروش زیادی را ایجاد می‌کنند. در نتیجه سازمان بورس می‌تواند با مطالعات کامل‌تر نسبت به برقراری محدودیت در سرمایه‌گذاری کوتاه مدت با استفاده از افزایش کارمزد فروش اقدام کند.
3- با عنایت به افزایش توجه سازمان بورس به توسعه شرکت‌های بورسی، افزایش تعداد سهامداران و نظارت بر کم وکیف معاملات این شرکت‌ها، افزایش سهام شناور آزاد شرکت‌ها و حذف شرکت‌های زیان‌ده به منظور روان‌سازی معاملات در بازار بورس تهران ضروری می‌نماید.

آخرین اخبار

• با حضور مدیرعامل و معاونان گروه توسعه ملی برگزار شد؛ «وبانک» در مسیر نوآوری
• بازدید مدیرعامل گروه توسعه ملی از «زپارس»؛ شرکت ملی کشت و صنعت پارس نگین کشاورزی شمال غرب کشور خواهد شد
• برگزاری دوره آموزشی آشنایی با مقررات مالیاتی در وبانک
• با حضور مدیران گروه توسعه ملی و استاندار کرمان برگزار شد؛ رونمایی از محصول استراتژیک سیمان حفاری چاه نفت سبک
• در نشست مدیران گروه توسعه ملی مطرح شد؛ افزایش هم افزایی، راه بازگشت شکوه گروه توسعه ملی

تماس با ما

تهران، میدان ونک، خیابان شهید خدامی، بعد از پل کردستان، پلاک 89
کد پستی: 1994844202
صندوق پستی: 3898-15875
تلفن: 85598 – 85599000
فاکس: 85599811
پست الکترونیک: [email protected]
اینستاگرام

پیوندهای مفید

کپی‌رایت © شرکت سرمایه‌گذاری گروه توسعه ملی. تمامی حقوق محفوظ است.

دلایل انتقال شرکت‌های بورسی به بازار پایه

فارس- معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران دلایل اخراج شرکت‌ها از بورس و فرابورس و انتقال آنها به بازار پایه را تشریح کرد‌.
تعدادی از مخاطبان سامانه «فارس من» از اخراج شرکت‌های بورسی و فرابورسی به بازار پایه فرابورس و نیز مخفی شدن قیمت‌ پیشنهادی آنها برای خرید سهام شرکت‌های بازار پایه و میزان تقاضا انتقاد کرده بودند‌.
این مخاطبان با عنوان «قوانین جدید معاملات بازار پایه فرابورس»‌، «ایجاد ابهام در بازار پایه فرابورس ایران و فرار سرمایه» و «مسوولان محترم از اجرای غیرکارشناسی قوانین جدید بازار پایه جلوگیری کنید» و انتقاد خود را مطرح کردند‌.
در همین ارتباط مجید نوروزی در مورد مهمترین دلیل اخراج شرکت‌های بورسی و فرابورسی گفت: مهم‌ترین دلیل ساختار نامناسب مالی شرکت‌هاست که منجر به زیان انباشته بر اساس ماده ۱۴۱ قانون تجارت می‌شود و سایر موارد مانند اوضاع نامناسب اقتصادی شرکت‌ها نیز در این امر دخیل است، سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی اما ساختار نامناسب مالی تنها عامل تصمیم‌گیری در مورد اخراج یک شرکت از بورس به شمار نمی‌رود‌‌.
معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران افزود: وقتی یک شرکت به لحاظ اطلاع‌رسانی ضعف داشته باشد، با وجود شرایط مختلف اخراج آن از بورس صورت می‌گیرد و عدم ارائه اطلاعات مالی به بازار سرمایه که مهم‌ترین دلیل ورود یک شرکت به بورس به شمار می‌‌رود، وقتی این شرایط را از دست بدهد، پذیرش آنها لغو شده و به بازار پایه منتقل می‌شوند‌‌.
وی گفت: شرط اولیه پذیرش هر شرکت در بازار بورس یا فرابورس این است که باید به سمت شفاف‌سازی حرکت سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی کند و هدف اصلی شفافیت هم تعیین معیار روشنی برای گمانه‌زنی در مورد قیمت سهام به دست آورد‌‌.
نوروزی همچنین ساختار مالی شرکت‌ها را عامل مهمی دانست که اگر یک شرکت شرایط اولیه و ساختار مالی مناسب نداشته باشد و زیان انباشته قابل توجه داشته باشد، از بازار بورس و سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی یا فرابورس اخراج می‌شود‌‌.
معاون ناشران و امور اعضای بورس تهران در مورد اینکه معیار زیان انباشته برای اخراج یک شرکت باید چقدر باشد؟ گفت: اگر یک شرکت حقوق صاحبان سهام را رعایت نکند و نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی‌های شرکت از یک حداقلی کمتر باشد، اخراج می‌شود‌.
به گفته نوروزی، نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی شرکت در تابلوی دوم و تابلوی اول بورس فرق می‌کند و از ۱۵ درصد تا ۲۵ درصد در نوسان است‌‌.
وی همچنین افزود: شرکت‌هایی که سهام شناور مناسبی ندارند که این کار منجر به سفته‌بازی می‌شود و در مجموع شرایط مختلفی برای یک شرکت اگر به وجود آید، باعث می‌شود از تابلوی اصلی اخراج شود‌.
نوروزی همچنین حجم اندک سرمایه و وجود بازیگران متعدد روی قیمت سهام را از شرایط حضور یک شرکت در بازار پایه دانست و گفت: باید قیمت سهام یک شرکت منطقی باشد و اگر یک شرکت بخواهد برای برگشت دوباره به تابلوی اصلی بورس تلاش کند، باید مجددا شرایط پذیرش شرکت در بورس را احراز کند، از جمله این شرایط می‌توان به سابقه سودآوری یک شرکت یا وجه نقد حاصل از عملیات اصلی شرکت در یک دوره مالی اخیر اشاره کرد‌.
وی با بیان اینکه شرایط بازار فرابورس نسبت به بورس تهران سهلگیرانه‌تر است، گفت: معیار شرکت‌های بورسی نسبت به فرابورس بالاتر است و این مفهومی که در پشت این درآمد عملیاتی نهفته، مفهوم ریسک است‌‌.
اگر یک شرکت زیان انباشته دارد یعنی در اثر عملیات شرکت طی دو تا سه سال زیان حاصل شده باشد، این یعنی زیان انباشته شده است‌‌.

ُآشنایی با سرمایه گذاری در فارکس

احتمالا کلمه ي «فارکس» کم به گوش تان نخورده است و شايد هر بار از خودتان پرسيده ايد: «فارکس چيست». فارکس معادل انگليسي کوتاه شده ي «مبادلات خارجي» (Foreign Exchange) است اما منظور از مبادلات خارجي در واقع مبادله ي «ارز خارجي» است. فارکس تبديل ارز يک کشور به ارز کشوري ديگر به دلايل گوناگون از جمله گردشگري يا تجارت است. در تجارت جهاني گاهي لازم است مبادله با کشورها با ارز همان کشورها انجام شود. پس از توافق « برتون وودز » (Bretton Woods) در سال ۱۹۷۱ که نظام ارز شناور آزاد شد، ارزش ارز کشورهاي مختلف تغيير کرد. بنابراين نياز به خدمات مبادله ي ارز خارجي به وجود آمد. مبادلات فارکس از طريق بانک هاي تجاري و سرمايه گذاري و اينترنت انجام مي شود. براي اينکه بيشتر با فارکس آشنا شويد، اين مطلب را از دست ندهيد.

فارکس ابزاري براي مقابله با سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی ريسک

نوسانات پول رايج کشورها براي شرکت هايي که در کشورهاي مختلف فعاليت مي کنند هميشه با ريسک همراه است. فارکس با امکان تنظيم قرارداد مبادله در نرخي خاص و از پيش تعيين شده، اين ريسک را کاهش مي دهد. براي اين نوع مبادله، معامله گر مي تواند ارز را در سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی بازار تحويل آتي يا بازار معاوضه ي پاياپاي، هنگامي که به نرخ مورد نظر رسيد مبادله کند. بنابراين معامله گر از نرخ خريد يا فروش ارز کاملا آگاه است و مي تواند ريسک شرکت را کاهش دهد. همچنين بازار خريد و فروش سَلف بسته به حجم معامله و ميزان پول حقيقي که در جريان است، تا حدودي به کاهش ريسک کمک مي کند. در اين بازار مبادلات بر پايه ي يک ارز مشخص (مرکزي) انجام مي شود و در مقايسه با بازار تحويل آتي نااطميناني کمتري دارد، متمرکز است و در نظام بانکي داخلي تمام کشورها امکان پذير است.

فارکس ابزاري براي سفته بازي

به دليل نوسان ارزش ارزهاي مختلف ناشي از عوامل عرضه و تقاضا مانند نرخ بهره، جريان معاملات، گردشگري، قدرت اقتصادي، ريسک هاي جغرافي -سياسي و غيره، هميشه فرصت خريد و فروش بر پايه ي اميد و گمانه زني درباره ي افزايش يا کاهش ارزش ارز هاي خاص وجود دارد.

فارکس به عنوان يک طبقه ي دارايي

اين نوع دارايي دو ويژگي عمده دارد:

• سود بردن از تفاوت نرخ بهره ي دو ارز خاص؛
• سود بردن از تغيير ارزش ارز.

معامله ي ارز

پيش از ظهور اينترنت معاملات ارز بسيار محدود بود و افراد تنها از طريق بانک هاي عامل امکان خريد و فروش ارز را داشتند. اما به تدريج بانک ها براي منفعت بيشتر، خود و برخي مشتريان خاص شان را در اولويت قرار دادند؛ مؤسسات مالي، شرکت هاي چندمليتي و صندوق هاي سرمايه گذاري هم مسير مشابهي را در پيش گرفتند.

با پيشرفت و نفوذ اينترنت، بازاري از معامله گران خرد که شخصا امکان معامله از طريق بانک يا کارگزاران و واسطه ها را پيدا کرده بودند، شکل گرفت.

مخاطرات فارکس چيست

درباره ي مخاطرات مبادلات فارکس ابهام زيادي وجود دارد. مسئله اي که نگراني بسياري درباره ي آن وجود دارد، عدم نظارت کافي بر مبادلات بين بانکي است. البته همه ي برداشت ها در اين باره درست نيست. براي شناخت بهتر اين ريسک بايد تفاوت هاي بازار متمرکز و بازار غيرمتمرکز را بررسي کرد و سپس درباره ي اينکه آيا نظارت و دخالت اقدام مناسبي است يا نه، تصميم گرفت.

بانک هايي که در سراسر دنيا به تبادل ارز مي پردازند، خود با ريسک هاي داخلي و ريسک هاي مربوط به اعتبارات مواجه هستند؛ بنابراين براي محافظت خود در برابر اين مخاطرات قوانين محکم، نظارت داخلي و حسابرسي هاي دقيقي را ترتيب مي دهند. تنظيم قوانين کارآمد و نظارت براي حمايت از بانک هاي دو طرف معامله ضروري است.

بازار از بانک هايي تشکيل مي شود که هر يک پيشنهادهايي براي ارزهاي گوناگون ارائه مي کنند؛ بنابراين تغيير قيمت ارز، وابسته به عرضه و تقاضاست. به دليل حجم بالاي معاملات در بازار، اثرگذاري بر قيمت ها توسط يک معامله گر دغلکار به تنهايي تقريبا غيرممکن است. حتي بانک مرکزي يک کشور هم نمي تواند بدون همکاري با بانک هاي مرکزي ديگر کشورها براي مدت طولاني بر بازار اثر بگذارد.

با تلاش براي خلق شبکه ي ارتباطي الکترونيک و گرد هم آمدن فروشندگان و خريداران، قيمت گذاري روند شفاف تري به خود گرفت. اين امر به سود معامله گران خرد است؛ زيرا مي توانند در قيمت هاي بهتري معامله کنند در حالي که با تکيه بر يک ارز مرکزي، امکان نقدشوندگي بيشتر است. اما بانک ها با چنين مسئله اي مواجه نيستند و نيازي به مبادله حول ارز مرکزي ندارند. معامله ي مستقيم از طريق بانک هاي فارکس مطمئن تر از معامله از طريق برخي کارگزاران فارکس است که نظارتي روي آنها نيست و احتمال خودداري از معامله با قيمت پيشنهادي مشتري يا حتي معامله به ضرر مشتري در آنها وجود دارد. به نظر مي رسد براي حمايت از معامله گران غيرحرفه اي که فارکس را منبعي براي کسب سود سرشار مي دانند، نظارت امري ضروري است.

هر معامله گري که مصمم است و نسبت به اين زمينه اطلاعاتي دارد، مي تواند در هر يک از بانک ها و کارگزاري هاي فارکس حساب باز کند. اما مانند هر سرمايه گذاري مالي ديگري نبايد احتياط را فراموش کرد!

مزيت ها و سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی عيب هاي فارکس

برخي از مزيت ها و عيب هاي فارکس عبارتند از:

1. بازار فارکس از نظر حجم معامله بزرگ ترين بازار است و قابليت نقدشوندگي بالايي دارد. بنابراين امکان ورود و خروج به آن با هر يک از ارزهاي عمده ي دنيا در کسري از ثانيه وجود دارد.
2. به دليل نقدشوندگي بالا و سادگي معامله، بانک ها و کارگزاري هاي فارکس معمولا با دادن اعتبار به مشتريان شان امکان مديريت موقعيت ها و فرصت هاي بسياري را با سرمايه ي اندک براي آنها فراهم مي کنند. البته معامله گران هرگز نبايد بدون تکيه بر دانش و احتياط کافي اقدام به معامله کنند.
3. مزيت ديگر فارکس، امکان فعاليت در تمام ساعات شبانه روز است که در استراليا آغاز و در نيويوک پايان مي يابد. مراکز عمده ي بازار فارکس، سيدني، هنگ کنگ، سنگاپور، توکيو، فرانکفورت، پاريس، لندن و نيويورک هستند.
4. مبادله ي ارز فعاليتي در حوزه ي اقتصاد کلان است. براي شناخت و بهره بردن از عواملي که باعث تغيير ارزش ارز کشورها مي شود، معامله گر بايد به دنبال کسب اطلاعات درباره ي اقتصاد کشورهاي مختلف و ارتباطات ميان آنها باشد. ممکن است براي برخي بررسي اقتصاد کلان و پيش بيني بر مبناي آن آسان تر از فعاليت در بازار سهام بر پايه ي بررسي و تحليل شرکتي(هاي) خاص، مديريت، عملکرد مالي، فرصت ها و تهديد هاي بازار و کسب دانش در زمينه ي صنعت مربوط به آن باشد.

دو راه براي ورود به فارکس

افرادي که تجربه ي فعاليت در بازار سهام را دارند براي ورود موفقيت آميز به بازار فارکس و افزايش تنوع سرمايه گذاري شان بايد رويکرد خود را تغيير دهند.

معامله ي ارز به عنوان فرصتي براي معامله گران فعال شناخته مي شود. به عبارتي هر چه معامله گر فعال تر باشد، سود بيشتري کسب خواهد کرد.

معامله ي ارز همچنين به شکلي گسترده با دريافت اعتبار انجام مي شود بنابراين معامله گر با استفاده از اعتباري که بانک يا کارگزاري در اختياري او مي گذارد قادر به معامله با سرمايه اي اندک است.

علاوه بر بهره بردن از تغيير ارزش ارز، معامله ي ارز ابزاري است براي کاهش ريسک معامله ي سهام و برعکس. مثلا اگر در کشوري انتظار افزايش ارزش بازار سهام مي رود و در مقابل احتمال کاهش ارزش پول آن کشور وجود دارد، با فروش ارز آن کشور و خريد سهام مي توان ريسک مبادله ي ارز را مديريت کرد.

روش دوم شناخت عوامل بنيادين و کسب سود بلندمدت با بهره گيري از روند تغييرات يک ارز خاص، تفاوت نرخ بهره و همچنين افزايش ارزش ارز است. مثلا اگر نرخ بهره ي ين ژاپن ۰٫۰۵ درصد و نرخ بهره ي دلار استراليا ۴٫۷۵ درصد باشد، معامله گر امکان کسب سود حدود ۴ درصد دارد. اين روش معامله به «کري سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی تريد» (carry trade) معروف است. البته براي بهره بردن از تفاوت نرخ بهره بايد نرخ دلار استراليا و ين ژاپن بررسي و سپس درباره ي نرخ بهره تصميم گيري شود. مثلا اگر ارزش دلار استراليا نسبت به ين ژاپن در حال تقويت شدن است، فروش ين و خريد دلار استراليا هم از جهت اميد به افزايش ارزش دلار و هم از جهت تفاوت نرخ بهره به صرفه است.

نکته ي پاياني

براي معامله گراني که سرمايه ي اندکي دارند، معاملات روزانه در تعداد محدود روش خوبي براي ورود به بازار فارکس است. کساني که چشم انداز بلندمدت و سرمايه ي بيشتري دارند، استراتژي «کري تريد» جايگزين بهتري است.

در هر دو روش معامله گر بايد زمانبندي درستي داشته باشد زيرا زمانبندي عنصر کليدي مديريت پورتفوليو است. همچنين مانند هر معامله و سرمايه گذاري ديگري معامله گر بايد به خوبي ويژگي هاي شخصيتي اش را بشناسد تا بتواند جلوي تصميم هاي احساسي و غيرمنطقي اش را بگيرد. هميشه بر مبناي منطق و قضاوت درست اقدام کنيد و به ياد داشته باشيد:

چرا بدبین هستم؟

در روزهای پایانی سال ۱۳۹۳ که سال دشوار و ناگواری برای اقتصاد و بازار سرمایه کشور بوده است، به پیشنهاد مجله وزین تجارت فردا، این یادداشت را در مورد شرایط بازار سرمایه در سال ۱۳۹۴ تهیه کردم. در ابتدا باید یادآور شوم که پیش‌بینی شرایط آتی، حتی در بازارهای توسعه‌یافته که از کارایی نسبی برخوردارند، دشوار است

در روزهای پایانی سال 1393 که سال دشوار و ناگواری برای اقتصاد و بازار سرمایه کشور بوده است، به پیشنهاد مجله وزین تجارت فردا، این یادداشت را در مورد شرایط بازار سرمایه در سال 1394 تهیه کردم. در ابتدا باید یادآور شوم که پیش‌بینی شرایط آتی، حتی در بازارهای توسعه‌یافته که از کارایی نسبی برخوردارند، دشوار است، چه برسد به کشوری که اقتصاد کلان آن از عدم‌تعادل‌های مهم ساختاری و همچنین محدودیت‌های بین‌المللی رنج می‌برد. اگر بپذیرم که بازار سرمایه بازتاب‌دهنده شرایط کلی اقتصاد کلان کشور است و نماگرهای این بازار به‌عنوان نماگرهای پیشرو، شرایط رونق یا رکود اقتصادی را علامت می‌دهند، آنگاه ضروری است، پیش از پیش‌بینی روند آتی بازار، شرایط حاکم بر اقتصاد ملی را در سال 1394 بررسی کنیم. چون بازار سرمایه از سیاست‌های پولی و مالی اتخاذشده توسط دولت و بانک مرکزی تاثیر می‌پذیرد و اگر این سیاست‌ها با‌ثبات و مشوق تولید و بهره‌وری باشند، اثر آنها به صورت رشد با‌ثبات در بازار سرمایه تجلی پیدا خواهد کرد. در غیر این صورت، تکان‌های حاصل از سیاست‌های مقطعی، به بازار سرمایه سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی سرریز می‌شود که نتیجه آن، جز افزایش ریسک سیستماتیک، بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران و در نهایت افزایش فعالیت‌های سفته‌بازی در این بازار نخواهد بود. به گواه آمار، اقتصاد ایران در سال‌های 1391 و 1392 به دلیل کاهش درآمد نفتی، بی‌ثباتی بازار ارز، افزایش هزینه تولید و سیاست‌های نادرست پولی، حدود 10 درصد کوچک‌تر شده و در مجموع، درآمد سرانه مردم 12 درصد کاهش یافته است. به این ‌ترتیب، انتظار می‌رفت که بازار سرمایه هم همین روند را در سال‌های یادشده طی کند. اما بر خلاف انتظار، بورس تهران در این دوره در مجموع 8/ 152 درصد بازده ایجاد کرده که به هیچ‌وجه با واقعیت اقتصادی کشور سازگار نبوده است. به عبارت دیگر، در شرایطی که اقتصاد ملی در حال کوچک شدن بوده و سودآوری شرکت‌ها هم به دلیل کاهش حجم تولید و افزایش هزینه‌ها کاهش یافته بود، به‌طور طبیعی باید بورس تهران هم با کاهش بازده روبه‌رو می‌شد، اما شرایط ویژه این بازار یعنی عمق اندک، سهام شناور پایین، حضور انبوه سهامداران حقیقی در کنار سیاست‌های پولی انبساطی بانک مرکزی و وفور نقدینگی، باعث سرریز شدن منابع نقدی به این بازار و رشد شدید قیمت‌ها شد. رشد مجموع سود شرکت‌های بورسی از 230 هزار میلیارد ریال به 360 هزار میلیارد ریال در این دوره هم ارتباط چندانی با عملکرد شرکت‌ها نداشته و بیشتر ناشی از افزایش نرخ ارز و تورم بوده است. حال اگر رشد اقتصادی کشور در سال 1393 در سطح حدود دو تا سه درصد تثبیت شود و اقتصاد بتواند با وجود حضور محدودیت‌های بین‌المللی، رشد حدود چهاردرصدی را در سال آینده تجربه کند، بازهم تولید ناخالص داخلی به سطح قبلی خود در سال 1390 نخواهد رسید و فقط با تداوم رشد در سال 95، شاهد رسیدن تولید ملی و اشتغال به سطوح قبلی خود خواهیم بود. البته پیش‌بینی‌های بین‌المللی بسیار کمتر از این ارقام است. به‌عنوان مثال بانک جهانی، رشد اقتصادی ایران در سال 2014 را 5/ 1 درصد و برای سال آتی 9/ 0 درصد و سال 2016 یک درصد پیش‌بینی کرده است. این علامت، خبر خوبی برای بازار سرمایه نخواهد بود و متاسفانه به‌رغم میل باطنی فعالان بازار سرمایه، واقعیت‌های بخش واقعی اقتصاد در بهترین حالت، از رشد بسیار اندک بورس تهران در سال آتی حکایت دارد. مهم‌تر اینکه بانک مرکزی هم نشان داده است که به سیاست‌های کنترل پولی پایبند است و بازار ارز هم ثبات نسبی خود را در این شرایط حفظ کرده است. به عبارت دیگر، در کنار ضعف عوامل واقعی، فشار پولی چندانی هم برای رشد قیمت‌ها وجود نخواهد داشت. البته می‌توان سناریوی دیگری هم برای وضعیت آتی بازار سرمایه متصور بود. حذف مهم‌ترین محدودیت اقتصاد کلان یعنی به نتیجه رسیدن مذاکرات و برچیده شدن تحریم‌های بین‌المللی. در این صورت، با توجه به نتیجه مذاکرات و جدول زمانی رفع تحریم‌ها، روند رشد اقتصادی کشور سریع‌تر از روندهای پیش‌بینی‌شده خواهد بود و در این حالت بازار سرمایه هم می‌تواند رشدهای بالاتری را تجربه کند. هر چند به ‌طور طبیعی، انتشار خبر توافق هسته‌ای، می‌تواند موج خوش‌بینی جدیدی در بازار سرمایه ایجاد کند و این بازار زودتر از به ‌ثمر نشستن نتایج توافق در اقتصاد ملی، رشد سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی مثبت خود را آغاز کند. در این حالت، وظیفه مدیران بازار سرمایه است که با اتخاذ تدابیر مناسب و اعلام هشدارهای لازم، از درگیر شدن بورس در یک روند حبابی جدید جلوگیری کنند. زیرا افت طولانی‌مدت بازار سهام و انتظار سرمایه‌گذاران برای ایجاد رونق دوباره در بورس، می‌تواند باعث ایجاد فضای هیجانی در بازار و رشد بی‌رویه قیمت‌ها شود.

نحوه تابلو خوانی در بورس چگونه است؟

در کنار مفاهیمی، چون تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی، یکی از مباحث بسیار مهم که هر سرمایه‌گذار نیازمند آن است، بازارخوانی و تابلوخوانی در بورس است که به‌ نوعی کار روانشناسی بازار بورس را انجام می‌دهد. یک سرمایه گذار می‌بایست بر تابلو بورس و بازارخوانی تسلط کافی داشته باشد تا بتواند به بررسی و تجزیه و تحلیل اتفاقات روی تابلو پرداخته و به دنبال آن به خرید و فروش سهام بپردازد.

برای ورود و موفقیت در هر حرفه و شغلی، آموزش و کسب مهارت در زمینه مورد نظر، گام اول است. ورود به بازار سرمایه و تبدیل به یک معامله گر حرفه‌ای شدن، نیاز به آموزش دارد.

در کنار مفاهیمی، چون تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی، یکی از مباحث بسیار مهم که هر سرمایه‌گذار نیازمند آن است، بازارخوانی و تابلوخوانی در بورس است که به‌ نوعی کار روانشناسی بازار بورس را انجام می‌دهد. یک سرمایه گذار می‌بایست بر تابلو بورس و بازارخوانی تسلط کافی داشته باشد تا بتواند به بررسی و تجزیه و تحلیل اتفاقات روی تابلو پرداخته و به دنبال آن به خرید و فروش سهام بپردازد.

یکی از سایت‌های پرکاربرد برای بررسی و خرید و فروش سهام، سایت مدیریت فناوری بورس تهران است که اطلاعات جامعی از معاملات روزانه سهام در اختیار سرمایه گذار قرار می‌دهد.

هر سهم در این سایت با نماد مخصوص به خود نمایش داده می‌شود. تابلو خوانی یعنی بررسی هر نماد، میزان خرید و فروش، نوسان‌های قیمت، میزان عرضه و تقاضای سهامداران حقیقی و حقوقی و…که باعث شناخت وضعیت کوتاه‌ مدت و میان‌مدت سهم می‌گردد. اگر به دنبال سهم خاصی باشیم، با جستجو در سایت (Tsetmc) می‌توان سابقه معاملات آن سهم را مشاهده و بررسی کرد.
قیمت در سفارش های بورس

بعد از جست و جوی نماد یک شرکت قیمت خرید بهترین سفارشی که در سطر اول سفارشات وجود دارد است. قیمت معامله بیانگر آخرین قیمت معامله‌شده سهام است. قیمت اولین، اولین معامله‌ای که در نماد انجام شده است را نشان داده و قیمت پایانی، میانگین موزون قیمت‌های معامله‌شده همان روز با توجه به حجم معاملات است. قیمت فروش نیز مانند قیمت خرید بوده و قیمت دیروز، قیمت پایانی روز گذشته را نشان می‌دهد.

چنانچه آخرین قیمت معامله نسبت به قیمت پایانی بیش‌تر باشد، نشان‌دهنده اقبال بازار به سهام است و روند مثبت احتمالی در روز بعد را نشان می‌دهد و برعکس. در محاسبه قیمت پایانی سهام، میزان حجم مبنای سهم نیز بررسی می‌شود و درصورتی‌که تعداد سهام معامله‌شده در یک روز بسیار کمتر از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی نزدیک صفر است. در کل از قیمت پایانی برای محاسبه قیمت مجاز روز آینده استفاده می‌شود.
بازه قیمتی در بازار بورس

این بخش تغییرات سهم را به‌صورت روزانه، هفتگی و سالیانه نشان می‌دهد. بازه روز حداقل و حداکثر قیمتی است که سهام شرکت در آن روز معامله شده است. قیمت مجاز قیمتی است که سهم می‌تواند روزانه در آن بازه نوسان داشته باشد.

بازه هفته در واقع قیمت سهام شرکت در طی یک هفته را نشان می‌دهد و بازه سال قیمت سهام را در طی یک سال گذشته نشان می‌دهد؛ یعنی اگر امروز ۲۰ خرداد باشد قیمت سال نشان‌دهنده قیمت سهام شرکت از ۲۰ خرداد سال گذشته تا ۲۰ خرداد امسال است.

تابلو خوانی و بازار خوانی در بورس چیست؟
خرید و فروش حقیقی و حقوقی

در بازار سرمایه دو دسته سرمایه‌گذار داریم که شامل سرمایه گذاران حقیقی و سرمایه گذاران حقوقی است. سرمایه گذاران حقوقی، شرکت‌های ثبت‌شده‌ای هستند که از طریق شرکت اقدام به دریافت کد بورسی کرده‌اند (شرکت‌های سرمایه گذاری، سبدگردانی، صندوق‌های سرمایه گذاری و…). سرمایه گذاران حقیقی افرادی، هستند که اقدام به دریافت کد معاملاتی کرده و سپس به خرید و فروش سهام می‌پردازند.

یکی از بخش‌های مهم سایت TSE این بخش است که در آن تعداد خریداران و فروشندگان، میزان خرید و فروش حقیقی‌ها و حقوقی‌ها و حجم معاملات آن‌ها را نشان می‌دهد. با بررسی تعداد سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی و حجم معاملات انجام‌شده، می‌توان به تجزیه و تحلیل سهم موردنظر پرداخت.

تابلو خوانی و بازار خوانی در بورس چیست؟
معاملات

تعداد معاملات، تعداد معامله هایی که در یک سهم انجام شده است را نشان می‌دهد.
ارزش معامله

سهام یک شرکت در طول روز و در ساعات معاملات تعیین شده با قیمت‌ها و حجم‌های گوناگون مورد معامله قرار می‌گیرد. مقایسه میزان حجم معاملات با میانگین حجم ماه، یکی از سیگنال‌هایی است که تابلوی معاملات بازار به ما می‌دهد که در کنار مباحث تکنیکالی می‌توان از آن بهره برد.

تابلو خوانی و بازار خوانی در بورس چیست؟
حجم مبنا

تعداد سهام همان‌طور که از نام آن پیداست به تعداد سهامی که مورد معامله قرار گرفته است گفته می‌شود. حجم مبنا به حداقل تعداد سهامی گفته می‌شود که باید در طول یک روز معامله شود تا قیمت پایانی آن سهم بتواند نوسان مثبت یا منفی داشته باشد. فلسفه حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲ با ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت طی یک سال تصویب گردید. بدین ترتیب حجم مبنای روزانه ۰۰۰۶/۰ (شش ده هزارم) کل سهام شرکت شد.

در سال ۱۳۸۳ تغییر کرده و به ۲۰ درصد افزایش و حجم مبنا نیز ۰۰۰۸/۰ (هشت ده هزارم) افزایش یافت؛ اما از سال ۱۳۹۳ به ۱۰ درصد کاهش یافت. در اواخر سال ۱۳۹۸ این قانون مجدداً تغییر کرد و اکنون بر اساس میزان معاملات سهم و قیمت پایانی آن و به‌صورت شناور محاسبه می‌شود.

تابلو خوانی و بازار خوانی در بورس چیست؟

سهام شناور درصدی از سهام شرکت است که در اختیار عموم قرار دارد. در سهام دزهراوی ۱۹ درصد سهام در اختیار مردم است و درواقع هرچقدر میزان درصد سهام شناور یک شرکت بیشتر باشد می‌توان گفت سهام آن شرکت بر اساس عرضه و تقاضای واقعی‌تر قیمت‌گذاری شده است و کنترل قیمت سهام و فعالیت‌های سفته بازی در چنین شرکت‌هایی کم‌تر اتفاق می‌افتد. میانگین حجم ماه هم میانگین تعداد سهامی است که در یک ماه اخیر معامله شده است.
EPS و P/E

یکی از اطلاعات مهم در تابلو بورس، سود هر سهم شرکت (EPS) و نسبت قیمت به درآمد (P/E) برای هر سهم است. درواقع یکی از انواع صورت‌های مالی شرکت‌ها، صورت سود و زیان است که نشان‌دهنده عملکرد یک شرکت در طی یک دوره زمانی است که محصول نهایی آن سود یا زیان است. هرگاه کل سود پس از کسر مالیات را به تعداد سهام تقسیم نماییم؛ سود هر سهم به دست خواهد آمد. چنانچه EPS در تابلوی معاملات سهام، منفی باشد نشان‌دهنده زیان ده بودن شرکت است.

P/E از تقسیم قیمت جاری سهم بر سود هر سهم به دست می‌آید. این نسبت به‌عنوان ابزار دست تحلیل گران بوده که تلاش می‌کنند با تخمین دقیق آن بتوانند ارزش ذاتی یک شرکت را به دست آورند.
خرید و فروش

این بخش روند کنونی معاملات سهم را نشان می‌دهد. سه حالت در معاملات یک سهام شناور و ارتباط ان با سفته بازی سهم می‌تواند رخ دهد. اول این‌که صف خرید باشد، دوم اینکه صف فروش باشد و سوم خرید و فروش به‌ صورت متعادل انجام شود. خرید و فروش اوراق بهادار در بورس بر اساس سازوکار حراج انجام می‌شود. در این حراج اولویت اول قیمت مناسب و اولویت دوم زمان است.

سامانه معاملات به‌ صورت خودکار اولویت خرید را به شخصی می‌دهد که زودتر سفارش خود را ثبت کرده باشد. در قسمت عرضه موضوع برعکس بوده و قیمت از پایین‌ترین به بالاترین قرار می‌گیرد.

درنهایت زمانی که قیمت پیشنهادی برای خرید سهم با قیمت پیشنهادی برای فروش سهم برابر باشد، معامله انجام می‌شود. در این حالت سامانه معاملاتی به‌ صورت خودکار خرید و فروش را در کسری از ثانیه انجام می‌دهد و بلافاصله سفارش‌های انجام‌شده از سامانه معاملاتی حذف می‌شوند.
نمودار قیمت و حجم

این نمودار بیانگر این است که در دامنه نوسان روز جاری چه حجمی و در چه قیمتی معامله شده است.