مذاکرات تاثیری روی بورس دارد؟

برخی رشدها در بورس برآمده از تورم است

پیش بینی عبده تبریزی از آینده بورس و دلار پس از مذاکرات

حسین عبده تبریزی در گفت و گو با اکو ایران آینده بورس و ارز را در صورت توافق و عدم توافق در مذاکرات هسته ای بررسی کرده است.

آیا آنچه در سال گذشته به عنوان حباب بازار گفته می‌شد، به طور کامل تخلیه شده است؟ یا هنوز اصلاح بیشتری در راه بازار است؟ «حسین عبده تبریزی» در گفت و گویی با اکوایران به این سوال پاسخ داده است. این صاحب‌نظر ارشد مالی، آینده بازارهای دیگر پس از مذاکرات را نیز بررسی کرده است.

عبده تبریزی در خصوص بازار سهام اعتقاد دارد افت و اخیر دو سال اخیر در بازار سهام سهامداران حرفه ای و آماتور را محافظه کار کرده است و در برابر نظام قیمت محتاط تر شده اند. او درک خود از بازار سرمایه در شرایط کنونی را این گونه توصیف می کند: با توجه به افزایش قیمت ها در یک سال گذشته بازار سرمایه به جهت بنیادی قوی است و قیمت های کنونی در بازار سهام قابل قبول هستند.

او یکی از مشکلات کنونی بازار سهام را تعداد معامله گر می داند و اعتقاد دارد باید طبقه بندی جدید در بازار سهام ایران انجام شود. این بازار ۵ میلیون معامله گر لازم ندارد اما ۵ میلیون سرمایه گذار قطعا لازم دارد. او خواستار توجه به سرمایه گذاری غیر مستقیم در بازار شد تا مردم عادی مستقیم وارد بازار نشوند.

عبده پیشنهاد داد پس از آنکه امکان سرمایه گذاری غیر مستقیم شکل بگیرد باید تا یک سقف مشخص اصل سرمایه مردم در بورس ضمانت شود تا علاوه بر اطمینان سرمایه گذاران خرد موجب تعدیل نوسان در بازار به دلیل احتیاط بیشتر مدیران صندوق ها شود.

او در خصوص آینده بازارهایی نظیر مسکن، ارز، سهام با توجه به مذاکرات هسته ای در هشت آذر اعتقاد دارد: این سناریو با قیمت ارز ارتباط مستقیم دارد. او در عین حال درباره بازار سهام علاوه بر ارز به شرایط قیمت کالاهای اساسی در بازار جهانی نیز توجه داشت.

اگر می‌خواهید تصویری از آینده بازارها داشته باشید، این گفتگو را از دست ندهید.

آمریکا باید درباره مذاکرات تصمیم بگیرد

رئیس جمهور اسلامی ایران گفت: رسانه باید بتواند استقلال، هویت و آزادی ملت ها را حفظ و صیانت کند و ملت ها را در برابر هجوم ها حفظ کند، این رسالتی مهم برای رسانه هاست.

بورس نیوز : آیت الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری روز سه شنبه در جمع مدیران ارشد رسانه‌های بین المللی عضو اتحادیه خبرگزاری‌های آسیا و اقیانوسیه (اوآنا) که در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد، با برشمردن ویژگی‌ها و رسالت رسانه‌ها اظهار داشت: ماموریت اصحاب رسانه، حفظ استقلال و هویت کشور‌ها بخصوص در این منطقه است.

وی با بیان اینکه امروز امروز در دنیای اطلاعات و ارتباطات زندگی می‌کنیم که هجوم بسیاری به فرهنگ ملت‌ها بویژه ملت‌های مستقل صورت می‌گیرد، افزود: دشمنان می‌خواهند کشور‌ها را از هویت تهی کنند تا کشور مستقل در دنیا و منطقه نباشد.

رئیس جمهور تاکید کرد: در مقابل این هجوم نقش رسانه‌ها بسیار مهم و تعیین کننده است و رسانه‌ها به عنوان جایگاهی که می‌توانند از چند خصوصیت برخوردار باشند که اولین ویژگی رسانه برای اینکه بتواند برای مردم به عنوان یک جایگاه امیدبخش مطرح باشد، برخوردار از صدق و راستی و به هنگام عمل کردن است.

آیت الله رئیسی گفت: رسانه باید بتواند استقلال، هویت و آزادی ملت‌ها را حفظ و صیانت کند و ملت‌ها را در برابر هجوم‌ها حفظ کند، این رسالتی مهم برای رسانه هاست.

وی ادامه داد: اقسام ترور وجود دارد گاهی ترور شخصی است که فردی را ترور می‌کنند؛ گاهی هم ترور شخصیتی است و با تهمت افترا و ناسزا شخصیت‌ها را ترور می‌کنند.

رییس جمهور اظهار داشت: گاهی اقتصاد یک ملت را ترور می‌کنند و الان با تحریم به دنبال ترور اقتصاد کشور‌ها هستند، تحریم همان جنگ نظامی است.

وی در تشریح تروریسم فرهنگی ادامه داد: تروریسم فرهنگی، تروریسمی است که به حقایق نمی‌پردازد و تلاش می‌کند مذاکرات تاثیری روی بورس دارد؟ حقایق حذف شود و دومین کار تروریسم فرهنگی پنهان کردن حقیقت با دروغ تهمت و افترا است. تروریسم فرهنگی حقایق کم اهمیت و کم وزن را بیان می‌کنند تا حقایق اصلی پنهان را پنهان می‌کند. تروریسم فرهنگی نمی‌خواهد حقایق برای مردم روشن شود.

رئیسی تصریح کرد: ماموریت خطیری بر عهده اصحاب رسانه است مبنی بر اینکه هویت تمدنی مردم در آسیا و اقیانوسیه را حفظ کنند.

آیت الله رئیسی با بیان اینکه رسانه‌ها باید ادراک درستی از واقعیت به مخاطبان ارایه کند، اظهار داشت: امروز استکبار از ابزار‌های مختلف رسانه‌ای استفاده می‌کند تا ادراک خود را تحمیل کند.

رئیس جمهور گفت: جریان مقاومت و نگاه مقاومتی در برابر هجوم‌ها هجوم به ظرفیت‌ها هجوم به آثار و افتخارات تمدن ملت‌ها را باید رسانه هم رصد کند و هم صیانت کند و نقش رسانه در این جهت نقش بسیار مهمی است رسانه می‌تواند حفظ ارزش‌ها و کرامت انسانی برای ملت‌ها انجام دهد رسانه می‌تواند ماموریت اجرای عدالت را در جامعه به عهده بگیرد یعنی اجرای عدالت را پیگیری کند.

آیت‌الله رئیسی یکی از خواسته‌های ملت‌ها را اجرای عدالت دانست و اظهار داشت: رسانه‌ها بسیار می‌توانند در پیگیری عدالت نقش داشته باشند.

رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: حفظ کرامت انسانی و اجرای عدالت از نکاتی است که می‌تواند به عنوان محور خواسته رسانه‌ها و پیگیری رسانه‌ها مطرح باشد. در واقع قدرت رسانه اگر در خدمت کرامت انسانی و در خدمت اجرای عدالت باشد، رسانه ذیقیمتی است.

رفع و خنثی کردن تحریم‌ها همزمان دنبال می‌شود

رییس جمهور در بخشی از این سخنرانی در مورد مذاکرات رفع تحریم‌ها گفت: ما به دنبال حق جمهوری اسلامی هستیم آن چه در برجام مطرح شد با نقض از سوی آمریکایی‌ها مواجه شد، اروپا هم به تعهدات خود عمل نکرد فقط جمهوری اسلامی به تعهداتش عمل کرد.

آیت الله رئیسی ادامه داد: آژانس بین المللی انرژی اتمی ۱۵ بار به طور رسمی اعلام کرده که فعالیت‌های هسته‌ای ایران هیچ انحرافی ندارد؛ در مذاکرات نیز ایران حرف‌های خود را با منطق و استدلال بیان کرد و آمریکا باید تصمیم بگیرد، اما تاخیر می‌کند و زمان را می‌گذراند.

رئیس شورای عالی امنیت ملی تاکید کرد: ما مصمم هستیم که حقوق ملت را دنبال کنیم و ایران رفع و خنثی کردن تحریم‌ها را همزمان در دستور کار دارد.

در ابتدای این نشست تعدادی از مدیران رسانه‌های عضو اتحادیه اوآنا در سخنانی به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.

اتحادیه اوآنا در سال ۱۹۶۱ با هدف مقابله با جریان یک سویه خبری در جهان تاسیس شده است و امروزه ۴۳ خبرگزاری از ۳۵ کشور عضو آن هستند. خبرگزاری جمهوری اسلامی در این اجلاسیه که از دوم آبان در تهران آغاز شده است، به مدت سه سال ریاست این اتحادیه را بر عهده می‌گیرد.

توصیه خامنه‌ای به مقامات: سیاست خارجی تحت تاثیر اعتراضات قرار نگیرد

در حالی که روند مذاکرات احیای برجام همچنان ادامه دارد، علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در تازه‌ترین اظهاراتش درباره اعتراضات ضدحکومتی جاری در ایران، از مذاکرات تاثیری روی بورس دارد؟ مسئولان حوزه سیاست خارجی خواست تحت تاثیر این اعتراضات قرار نگیرند.

علی خامنه‌ای روز چهارشنبه، ۲۰ مهر، در دیدار با اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام، به مقام‌های جمهوری اسلامی هشدار داد اعتراضات مردمی «حواس» آنان «را پرت نکند و از کارهای اصلی و اساسی باز» نمانند.

او به عنوان نمونه، به «مسائل مهم در سیاست خارجی» اشاره کرد و با کاستن از اهمیت اعتراضات افزود که این مسائل «نباید معطوف به این حوادث جزئی شوند».

مذاکرات احیای برجام که از سال گذشته آغاز شده، در ماه‌های اخیر و پس از آخرین پاسخ ایران درباره متن پیشنهادی توافق احتمالی متوقف شده، اما هنوز پایان این مذاکرات رسما اعلام نشده است.

در همین حال وقوع اعتراضات گسترده و مداوم در سراسر ایران موجب شد که کشورهای غربی با وجود تلاش خود برای احیای برجام، تحریم‌هایی را علیه گشت ارشاد و برخی فرماندهان نیروی انتظامی و سپاه پاسداران به دلیل سرکوب اعتراضات وضع کنند.

قرار است اتحادیه اروپا نیز که مسئولیت هماهنگی مذاکرات احیای برجام را تاکنون برعهده داشته، تحریم‌های جدیدی را علیه جمهوری اسلامی وضع کند.

خبرگزاری دولت از خروج سرمایه‌گذاران از بورس به‌دلیل «ترس» از ادامه اعتراضات خبر داد

در روز یک‌شنبه، ۱۷ مهر خبرگزاری دولتی جمهوری اسلامی به‌نقل از حمیدرضا جیهانی، یک کارشناس اقتصادی، نوشته بود که اعتراضات جاری در ایران «دست مذاکره‌کنندگان» جمهوری اسلامی در مذاکرات احیای برجام را نیز «محدود کرد».

در جریان اعتراضات، معترضان خواستار سرنگونی جمهوری اسلامی شده‌اند و با شعارهایی چون «دشمن ما همین جاست، دروغ می‌گن آمریکاست»، آمریکایی‌ستیزی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی را محکوم کرده‌اند.

تاکید خامنه‌ای بر برخورد امنیتی با اعتراضات

رهبر جمهوری اسلامی در بخش دیگری از اظهاراتش از برخورد امنیتی با اعتراضات مردمی دفاع کرد و گفت: «این که برخی می‌گویند فضا را امنیتی نکنید بله ما هم موافق هستیم و تا آنجایی که ممکن است فضا نباید امنیتی شود اما کار فرهنگی جای خود و کار قضایی و امنیتی هم در جای خود.»

خامنه‌ای بار دیگر این ادعا را تکرار کرد که برخی از معترضان «یا عامل دشمن هستند یا اگر عامل هم نباشند هم‌جهت با دشمن هستند.» او از مسئولان قضایی و امنیتی جمهوری اسلامی خواست در مورد این دسته از معترضان «وظیفه خود را انجام دهند».

به گفته رهبر جمهوری اسلامی، بخش دیگری از معترضان نیز «افراد هیجان‌زده» هستند که در مورد آنها «باید کار فرهنگی انجام گیرد».

خامنه‌ای پیشتر در جریان سخنرانی قبلی خود در جمع نیروهای نظامی عده‌ای از معترضان را به احساساتی و هیجانی شدن متهم کرده و خواستار «حل مشکل» آنها با «تنبیه» شده بود.

او بخش دیگری از معترضان را نیز اعضای سازمان مجاهدین خلق، «تجزیه‌طلب‌ها» و طرفداران حکومت پهلوی و همچنین «خانواده‌های ساواکی‌ها» معرفی کرده بود و از قوه قضائیه خواسته بود «برایشان مجازات معین کند».

جمهوری اسلامی از ابتدای اعتراضات اخیر، عوامل بروز آن را به خارج از مرزهای کشور نسبت داده و شخص خامنه‌ای در این زمینه آمریکا و اسرائیل را متهم کرده است.

بر اساس اعلام سازمان‌های حقوق بشری، تاکنون بیش از دویست نفر از جمله ده‌ها کودک در اعتراضات جاری در ایران با شلیک مستقیم گلوله نیروهای نظامی کشته و هزاران نفر از جمله صدها کودک بازداشت شده‌اند.

رادیو فردا

رادیو فردا یکی از بخش‌های رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی است که در تلاش است اخبار و گزارش‌های دقيق و عينی و بی‌طرفانه را با هدف گردش آزاد اطلاعات در چارچوب اصول روزنامه‌نگاری حرفه‌ای به مخاطبان فارسی‌زبان ارائه کند.

خروج پول حقیقی‌ها همچنان ادامه دارد/ نقدینگی چه زمانی به بازار سرمایه سرازیر خواهد شد؟ /کارشناس بازار سرمایه:عامل برخی رشدها در بورس تورم است/ وضعیت بورس در صورت ادامه وضعیت فعلی امیدوار کننده نیست

بازار سرمایه در ایران به شدت تحت تأثیر رخدادهای سیاسی قرار گرفته و بسیاری از فعالان این بازار منتظر گشایش در موضوعاتی همچون برجام هستند. دیده‌بان ایران در همین رابطه ضمن بررسی وضعیت فعلی بورس تلاش کرده احتمال‌های پیش رو برای سرمایه‌گذاران را پیش‌بینی کند.

به گزارش سایت دیده‌بان ایران؛ بررسی معاملات در بازار سرمایه خبر از افزایش ارزش معاملات خرد می‌دهد؛ در هفته گذشته بازار سرمایه رشد‌های خیره‌کننده‌ای را تجربه نکرد اما روند معاملات صعودی بود و رد‌پای برجام را می‌توان در آن دید.

اقتصاد ایران و بازارهای مالی و پولی آن به برجام گره‌ خورده‌است؛ در بازار سرمایه تحریم‌ها و مذاکرت احیای برجام یکی از اصلی‌ترین عواملی است که ریسک معاملات را افزایش می‌دهد و حال با انتشار اخبار به نسبت مثبتی در خصوص برجام، بهبود ناچیزی در این بازار مشاهده شده‌است. به طوری که در هفته گذشته شاخص‌های مهم نوسانات چشمگیری را تجربه کردند و در بعضی از روز‌ها سبزپوش بودند.

برخی رشدها در بورس برآمده از تورم است

سید حمید میرمعینی ، کارشناس بازار سرمایه، در گفت و گو با خبرنگار دیده‌بان ایران و در پاسخ به این پرسش که سبزپوشی شاخص در بازار سرمایه امیدوارکننده است یا خیر؛ گفت: سبزپوش بودن بازار یک مسئله است و نگاه ساختاری و کارکردی به بازار سرمایه در جهت توسعه اقتصادی یک بحث دیگر است؛ امکان دارد که در جریانات مختلف اقتصادی و سیاسی بازار سرمایه رشد را تجربه کند اما اینکه منشا رشد تورم، افزایش نرخ دلار، مشکلات اقتصادی و وجود رانت‌ها است و یا برنامه محور بوده است حائز اهمیت است.

وی در ادامه افزود: رشدی که در نتیجه تورم به وجود آمده باشد با رشدی که می تواند پایدار و ماندگار باشد و یا در اقتصاد کشور اثرگذار باشد و عمق‌دهی داشته باشد و در اقتصاد کشور تاثیرگذار باشد متفاوت است.

این کارشناس بازار با تحلیل بازار سرمایه در گذشته عنوان داشت: در دولت‌های قبلی و حتی در دولت‌های هفتم و هشتم نیز شاهد آن بودیم که بازار در مقاطعی رشد‌های هیجانی و غیرمعمولی را تجربه کند اما این رشد‌ها ناشی از نگاه دولت و یا تغییر رویکرد دولت نسبت به بازار سرمایه و به رسمیت شناختن نقش‌هایی که بازار سرمایه می تواند در اقتصاد داشته باشد نبوده است.

وی در ادامه افزود: این رشد‌ها عمدتا ناشی از تورم، افزایش نرخ ارز، نرخ جهانی کالاها و نرخ نفت بوده است وگرنه از نظر محتوایی نگاه تحلیلی و اصلاحاتی در جهت اینکه بازار سرمایه نقش قابل‌تری در اقتصاد ایفا کند پشت آن رشد ها نبوده است و مشابه کشورهای توسعه یافته عمل نکرده‌اند.

خروج پول حقیقی‌ها همچنان ادامه دارد

با وجود آنکه بررسی معاملات در بازار سرمایه از بهبود آن در هفته گذشته حکایت دارد اما بررسی شاخص‌ها حاکی از آن است که خروج پول حقیقی‌ها از بازار سرمایه همچنان ادامه دارد. در هفته گذشته بازار سرمایه در 4 روز شاهد خروج پول حقیقی‌ها از بازار بوده است و تنها یک روز کفه ترازو به نفع ورود پول حقیقی‌ها به بازار بوده است.

دولت عزمی برای احیای بازار سرمایه دارد؟

میرمعین در ادامه در پاسخ به این پرسش که عزمی در دولت سیزدهم برای احیاء بازار سرمایه دیده‌ می‌شود یا خیر؛ گفت: دولت سیزدهم در محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها بوده است و نتوانسته است خیلی برنامه خود را منسجم و سازماندهی کند و یک برنامه کامل ارائه دهد شاید در صورتی که محدودیت‌های تحریم‌ها کاهش پیدا کند کابینه فرصت این را پیدا کند تا نگاه برنامه محور با حضور بازار سرمایه را ایجاد کند اما با وجود این تیم من بعید می‌دانم که چنین اتفاقی رخ دهد و من خیلی به آینده بازار سرمایه خوشبین نیستم.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: در صورتی که بازار سرمایه سبزپوش شود نیز این سبزپوشی می‌تواند ناشی از کاهش تنش ها و برداشته شدن ریسک بزرگی که بر بازار‌ سرمایه حاکم بوده است باشد و جریان نقدینگی از سایر بازارهای خودرو، مسکن و ارز به سمت بازار سرمایه خواهد آمد و خود این جریان نقدینگی می‌تواند روند بازار را سبز کند اما در صورتی این رشد پایدار خواهد شد که دولتمردان مذاکرات تاثیری روی بورس دارد؟ به فکر عمق و گستردگی بازار سرمایه باشند.

حباب منفی در بازار سرمایه

اصطلاح حباب در بازارهای مالی، به طور کلی به وضعیتی اشاره دارد که در آن قیمت یک دارایی از ارزش ذاتی و بنیادی خود فاصله می گیرد و دلیل تشبیه این مفهوم به حباب، پایدار نبودن آن است؛ چراکه حباب با یک محرک بیرونی می ترکد. موضوع حباب در اقتصاد نیز بیانگر این نکته است که قیمت یک دارایی اگرچه در کوتاه مدت ممکن است دچار نوسان شود و از ارزش ذاتی خود فاصله بگیرد، اما در بلندمدت قیمت آن ها با ارزش بنیادی خود هماهنگ می شوند و این حباب قیمتی از بین می رود.

محاسبات نشان می‌دهد بورس تنها بازاری است که در حال حاضر با حبابی منفی مواجه است؛ حبابی معادل بیش از منفی ۱۵درصدی که به معنای پتانسیل رشدی چشمگیر در صورت رهاسازی فنر تحریم‌ها است.

تماشا کنید: پایان روزگار برزخی بورس؟ / بورس، در صورت احیا یا عدم احیای برجام به کدام سو می رود؟

وضعیت بورس ایران پس از توافق هسته‌ای اکنون مهمترین دغدغه‌ سهامداران و فعالان بازار است و گمانه‌زنی‌های زیادی در خصوص جهت‌گیری بازار سرمایه ایران بعد از احیای برجام وجود دارد. سؤالی که مشخصا در ذهن سهامداران مطرح می‌شود این است که توافق برجام بورس را به کدام جهت سوق می‌دهد؟ آیا سهامداران باید در خصوص توافق برجام نگران باشند؟

سرویس اقتصادی «انتخاب»: دولت سیزدهم در حالی روی کار آمد که دو کلید واژه مهم را به عنوان شعار انتخاباتی خود برگزیده بود، کلیدواژه‌هایی که البته عمیقا با کلیت اقتصاد ایران در ارتباط بودند و این دولت دست کم در سخن عزم جدی برای حل آنها داشت: بورس و مسکن.

وضعیت بازار سرمایه ایران در دو سال اخیر در تاریخ اقتصاد ایران بی‌سابقه بوده است؛ وضعیتی که با یک نگاه سرانگشتی به آمارها برای ما اثبات می‌شود. شاخص کل بورس ایران از حدود 500 هزار واحد در تاریخ پنج فروردین 1399 به 2 میلیون و 100 هزار واحد در تاریخ 12 مرداد همان سال رسید یعنی رشدی تقریبا معادل 300 درصد تنها طی کمتر از پنج ماه. پس از آن بود که سراشیبی شاخص بورس آغاز شد و از اوج قله خود سقوط کرد و با نوسان‌های بسیار اکنون در سطح 1 میلیون و 280 هزار واحدی قرار دارد، اتفاقی که ضرر و زیان بسیار زیادی را به طیف وسیعی از اقشار مردم وارد کرد و در نتیجه همین اتفاقات بود که این بازار تبدیل به مسئله اول سیاست و اقتصاد ایران شد و طبیعتا در صدر برنامه‌های دولت قرار گرفت.

در شرایط کنونی دولت در حال مذاکره با طرف‌های غربی برای احیای برجام است و بسیاری از تحلیل‌گران و سیاست‌مداران ایرانی و خارجی از نزدیک بودن توافق هسته‌ای سخن می‌گویند. پرسش‌ مهمی که در این شرایط مطرح می‌شود این است: بازار سرمایه بعد از توافق هسته‌ای به کدام سمت و سو می‌رود؟ در این گزارش قصد داریم که این پرسش‌ را به میان بکشیم.
اکنون که بازار سرمایه بعد از طی دو سال همچنان در یک وضعیت بغرنج قرار دارد و زندگی بسیاری از مردم به آن وابسته است و دولت کنونی با تمامی اقدامات حمایتی هنوز نتوانسته بورس را از این وضعیت خارج کند، می‌توان به عقب برگشت و تصویری کلی از چرایی وضعیت کنونی بازار سرمایه را به چنگ آورد. این تصویر کلی یک واژه مهم را به ذهن متبادر می‌کند: برجام.

صعود تاریخی بورس در سایه انتظارات تورمی
خروج آمریکا از برجام و آغاز فرآیند تحریم صنعت ایران و به تبع آن افزایش افسارگسیخته نرخ دلار و انتظارات شدید تورمی ناشی از آن، سرمایه‌گذاران را به سمت بازار سرمایه ایران هدایت کرد. در حالی که نرخ شدید تورم موجبات نگرانی جامعه را فراهم کرده بود اقدامات دولتی برای تشویق مردم برای ورود به بازار سرمایه نیز روند ورود دسته‌جمعی مردم را تشدید کرد و به این ترتیب با پیشی گرفتن تقاضا برای سهام شرکت‌ها نسبت به عرضه در سایه رشد سریع نرخ دلار شاخص کل بورس نیز به موازات این رشد روند جهشی خود را آغاز کرد و تا اواسط مرداد 1399 رشد 300 درصدی را روی تابلوها ثبت کرد.

نکته اساسی در این میان ارزیابی نادرست سیاست‌گذاران اقتصادی کشور از وضعیت ایجاد شده برای بورس بود. در حالی که خود سیاست‌گذاران این رشد بورس را به عنوان رشدی پایدار و قابل اتکا در نظر می‌گرفتند و در همین راستا مردم را مستقیم و غیرمستقیم برای ورود به این بازار تشویق کردند تنها جامعه کوچکی از اقتصاددانان و کارشناسان نسبت به این وضعیت هشدار دادند. نمود بارز ارزیابی نادرست وضعیت بورس را می‌توان در قیمت‌گذاری غیرواقعی صندوق‌های دولتی (دارا یکم و پالایش یکم) دید که در شرایط حبابی انجام شد. صندوق پالایش یکم که شهریورماه به مردم واگذار شد بعد از گذشت بیش از یک سال و نیم هنوز نتوانسته حتی به قیمت اسمی خود برسد و به محض ارائه توسط دولت سهامداران این صندوق وارد محدوده زیان شدند.

ارزیابی انتخاب دوباره ترامپ به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده انتظارات تورمی افکار عمومی را تشدید کرده بود و به همین دلیل در سایه چشم‌انداز نرخ نامحدود دلار روز به روز بر شدت و میزان خرید سهام شرکت‌ها در ماه‌های ابتدایی سال 1399 افزوده می‌شد. عبدالناصر همتی رئیس وقت بانک مرکزی ایران در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد: «برخی در کشور منتظر دلار 50 هزار تومانی بودند». با توجه به اینکه بورس ایران رابطه مستقیمی با نرخ دلار و تورم دارد (اساسا تمامی بازارهای سهام دنیا ارتباط مستقیمی با نرخ تورم دارند) در نتیجه می‌توان ورود جریان نقدینگی خرد به بازار سرمایه را تحت شرایط خاص آن زمان فهم کرد.

نزول فرسایشی بورس با رفع انتظارات تورمی
اگر چه برخی از اقدامات مانند رشد نرخ بهره در کاهش ارزش شاخص بورس همیشه مؤثر هستند اما نباید این تصویر کلی (برجام) را از ذهن بیرون کرد. در منطق اقتصادی همیشه صعودهای ناگهانی با نزول‌های ناگهانی همراه می‌شوند و بازارهای بورس نیز از این قاعده مستثنی نیستند. نزدیکی به انتخابات آمریکا و پیروزی بایدن در نظرسنجی‌ها موقعیت سرمایه‌گذاران بازار را از وضعیت خرید و نگهداری به وضعیت احتیاط و فروش سهام و به تبع آن شناسایی سود تغییر داد. جرقه این اتفاق اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد بر سر نحوه عرضه و مالکیت صندوق «پالایش یکم» بود و پس از آن بود که بورس یک نفس بیش از 45 درصد اصلاح کرد و در ادامه نیز بعد از یک صعود کوتاه به روند نزولی خود ادامه داد. با توجه به اینکه عمده سرمایه‌گذاران بزرگ بورس از شرکت‌های دولتی هستند، لذا صحبت از تامین کسری سنگین بودجه از بازار سرمایه در بین فعالان بازار مطرح می‌شد هر چند که خود سیاست‌گذاران از جمله وزیر وقت اقتصاد آقای «دژپسند» به کرات این موضوع را تکذیب می‌کردند.

روند نزول بورس بعد از اواسط مرداد 1399 آغاز شد و با پیروزی «بایدن» در انتخابات و چشم‌انداز رفع تحریم‌ها و به تبع آن انتظار کاهش رشد نرخ دلار، موقعیت برگشت دوباره بازار به فاز صعودی کاملا از بین رفت. بازار بورس از آن زمان در یک برزخ گرفتار شد؛ برزخی که هنوز هم با وجود مذاکرات پیشرفته هسته‌ای کلیت بازار را احاطه کرده است. عدم قطعیت در مذاکرات مستقیما خود را در بازار نشان می‌دهد و به همین دلیل مدت‌هاست که شاخص کل بورس در محدوده بین 1 میلیون و 200 هزار واحد تا 1 میلیون و 300 هزار واحد نوسان می‌کند.

اگرچه فاکتورهایی از قبیل زیرساخت‌های ناقص بازار، دامنه نوسان، عدم اعتماد سرمایه‌گذاران، قیمت‌گذاری دستوری برخی صنایع و افزایش نرخ بهره و دخالت‌های دولتی عوامل مهمی در رکود بورس محسوب می‌شوند اما این موارد را تنها با ارائه یک تصویر کلی می‌توان فهم کرد. به عنوان مثال افزایش نرخ بهره و یا اختلاف بین دو وزارتخانه بر سر یک صندوق به تنهایی نمی‌تواند چنین وضعیتی را برای بورس رقم بزند بلکه برای فهم این وضعیت باید به عوامل بزرگ‌تری توجه کرد.

آینده بازار سرمایه با محوریت توافق هسته‌ای
اکنون که تقریبا تمامی کارشناسان و تحلیل‌گران و حتی سیاست‌مداران از نزدیکی توافق صحبت می‌کنند پرسش محوری این است: وضعیت بازار سرمایه بعد از توافق چگونه خواهد بود؟

توافق هسته‌ای و به تبع آن رفع تحریم‌‌های نفتی و بانکی و همچنین شرکت‌های فولادی و معدنی طبیعتا منجر به سرازیر شدن درآمدهای ارزی به کشور خواهد شد و دست بانک مرکزی برای کنترل نرخ دلار بازتر و راحت‌تر خواهد شد. به این ترتیب با کاهش انتظارات تورمی ناشی از افزایش عرضه ارز در کشور این ذهنیت ایجاد می‌شود که سود صنایع دلاری بورس که اتفاقا مهمترین بخش بازار سرمایه را تشکیل می‌دهند کاهش خواهد یافت. برخی کارشناسان می‌گویند این وضعیت ممکن است در کوتاه‌مدت منجر به فشار نزولی قیمت سهام شرکت‌های فولادی و پتروشیمی شود اما در عوض برعکس شرکت‌هایی که از کاهش نرخ ارز سود می‌برند از جمله صنعت خودرو به دلیل وارد کردن قطعات و کاهش هزینه‌های تولید و نیز ورود سرمایه‌گذاران خارجی و افزایش حجم تولید احتمالا شاهد افزایش قیمت سهام خواهند بود.

صنعت بانکی نیز به دلیل افزایش مراودات بین‌المللی و اتصال به سویفت در آینده نیز از رفع تحریم‌ها سود خواهد برد و به همین دلیل اگر بر مبنای منطق اقتصادی به بازار نگاه کنیم در کوتاه‌مدت شاهد فشار عرضه در سهام فولادی و پتروشیمی و افزایش تقاضا برای سهام خودرو و بانک به عنوان لیدرهای بازار بورس خواهیم بود. سایر صنایع از جمله دارویی و غذایی و کشاورزی نیز به دلیل تامین زنجیره مواد اولیه از لغو تحریم‌ها سود خواهند برد.

نکته مهم در اینجا بحث کف قیمت دلار بعد از توافق هسته‌ای است که این خود می‌تواند میزان فشار فروش سهام صنایع را تعیین کند. دولت نرخ تسعیر درآمدهای ارزی خود در لایحه بودجه را 23 هزار تومان تعیین کرده است یعنی با وجود حجم ثابت فروش نفت سال آینده نسبت به امسال، درآمدهای دولت (با ثابت در نظر گرفتن سایر فاکتورها مانند سهم صندوق توسعه ملی) دو برابر خواهد شد که این خود یکی از فاکتورهای افزایش نرخ تورم در سال آینده خواهد بود.

تعیین دلار 23 هزار تومانی این سیگنال را به بازار وارد خواهد کرد که احتمالا این نقطه کف قیمت دلار آزاد بعد از توافق هسته‌ای خواهد بود و در صورتی که این مذاکرات تاثیری روی بورس دارد؟ امر محقق شود احتمالا فشار فروش سهام صنایع محدود باشد و رسیدن به تعادل در سایه رشد اقتصادی آینده کشور بسیار محتمل خواهد بود. پیش‌بینی دقیق کف قیمت دلار در حال حاضر امکان‌پذیر نیست چرا که باید سیاست‌های دولتی در این راستا را در نظر گرفت.

عدم توافق در مذاکرات اگرچه ممکن است منجر به رشد شاخص کل بورس به دلیل افزایش انتظارات تورمی در کوتاه‌مدت شود اما ریسک سیستماتیک بسیار سنگینی را به اقتصاد کشور و همین طور بازار سرمایه تحمیل خواهد کرد. لذا بدون تردید توافق هسته‌ای تاثیر مثبتی را بر بازار بورس به جای خواهد گذاشت اما شاید نمایان شدن این تاثیرات نیاز به زمان داشته باشد تا رشد میزان تولید و فروش شرکت‌ها و رشد واقعی اقتصاد (نه رشد اسمی ناشی از افزایش دلار) به تدریج خود را در معرض دید بگذارد.

نکته مهم دیگر وضعیت سرمایه‌گذاران خرد است که در سقف شاخص کل بورس اقدام به خرید سهام کردند و در حال حاضر با ضرر و زیان زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. تمامی اقدامات دولت برای جبران بخشی از زیان این سرمایه‌گذاران یا بی‌اثر بودند و یا اینکه به تمامی اجرا نشدند. بازگشت شاخص کل بورس به ریل صعودی در سایه رفع تحریم‌ها و اقدامات اصولی دولت در راستای مانع‌زدایی از بازار تنها راه‌حل جبران زیان آنهاست. در واقع زیان این سرمایه‌گذاران تنها با مکانیسم خود بازار قابل جبران است و نه منابعی خارج از این بازار و به همین دلیل کنترل دستوری بازار ابدا راه‌حل مناسبی برای این معضل نیست و نخواهد بود.

سیاست‌گذاران همزمان با رفع تحریم‌های اقتصادی باید فاکتورهای مهمی از جمله بحث افزایش عمق بازار، حذف تمامی جنبه‌های قیمت‌گذاری دستوری (از جمله دامنه نوسان) و سیاست کاهش نرخ بهره و نیز جلوگیری از ادامه سیاست سرکوب دلار را در دستور کار قرار داده و زیرساخت‌های لازم برای رشد پایدار بورس را فراهم کنند.