زنگ خطر ارزی
نسیم سوران- پیشروی قیمت‌ها در بازار ارز، زنگ هشدار دلار برای دولت سیزدهم را به صدا درآورد. اسکناس آمریکایی در معاملات روز گذشته و برای نخستین‌بار در پنج ماه گذشته توانست از نیمه کانال ۲۹ هزار تومان عبور کند و آماده پرواز بر فراز کانال ۳۰ هزار تومانی شود. بررسی‌ها نشان میدهد که معامله‌گران ارزی چشم‌انداز بازار ارز را افزایشی می‌بینند و ترجیح می‌دهند عرضه‌های خود را به زمان دیگری موکول کنند. معمای رشد قیمت دلار را اما هم باید در فضای بی‌خبری برجام جست‌وجو کنیم، هم تقویت انتظارات تورمی و هم افزایش بی‌ثباتی‌های اقتصادی در سایه تصمیمات سیاستی دولت. خبرهای رسیده نیز حاکی از آن است که نفت ارزان‌تر روسیه بلای جان نفت ایران شده و افزایش تقاضای چین برای نفت روسیه، محدودیت صادراتی نفت را برای ایران بیشتر کرده است. در صورتی که تضعیف قدرت رقابتی تولیدات داخلی در سایه افزایش شدید قیمت‌ها را هم به این مساله بیفزاییم مشخص می‌شود که ایران دیگر مقصد خوبی برای دلارهای صادراتی نیست. بنابراین در پیش‌بینی قیمت دلار دو عامل می‌تواند نقش داشته باشد؛ نخست افزایش نرخ تورم است که می‌تواند در طولانی‌مدت تقاضا برای دلار را به عنوان دارایی جدید بالا ببرد. دوم آنکه بی‌نتیجه ماندن مذاکرات و تداوم تحریم‌ها به معنای تداوم فشارهای اقتصادی در داخل و تزریق نااطمینانی به بازار ارز است. اما سوال مهم این است که سقف قیمت دلار در صورت عدم تغییر شرایط کنونی چقدر خواهد بود؟
نگاهی به معاملات بازار ارز طی یک هفته اخیر نشان میدهد که این بازار عمدتا در مسیر صعود در حال حرکت بوده است. با این حال در معاملات روز گذشته شتاب رشد قیمت‌ها بیشتر شد و دلار توانست با گذشت حدود پنج ماه رکود جدید قیمتی را به ثبت برساند. آن‌طور که بررسی‌ها نشان میدهد دلار در معاملات دیروز به سرعت در حال پیشروی بود و بعد از پشت سر گذاشتن نیمه کانال ۲۹ هزار تومانی، در یک قدمی کانال ۳۰ هزار تومانی قرار گرفت. هرچند در معاملات ابتدایی روز گذشته اسکناس آمریکایی عمدتا در محدوده قیمتی ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومانی نوسان می‌کرد اما با بالاگرفتن شدت نوسانات بازار، دلار توانست تا سطح ۲۹ هزار و ۸۹۰ تومانی نیز رشد کند. بنابراین می‌توان گفت دلار در حال ورود به کانال قیمتی ۳۰ هزار تومانی است و فاصله چندانی با این کانال قیمتی ندارد. هرچند این اولین رکوردشکنی دلار در عبور از مرز روانی ۳۰ هزار تومان محسوب نمی‌شود و اسکناس آمریکایی پیش از این نرخ ۳۳ هزار تومانی را نیز به خود دیده است. با این حال به دلیل ثبات نسبی که حداقل از نیمه دوم سال گذشته در بازار ارز ایران وجود داشته عبور دلار از مرز روانی ۳۰ هزار تومانی می‌تواند شروع جدیدی برای سقف‌شکنی دلار باشد. نکته جالب توجه اما این است که نرخ دلار در صرافی ملی ایران بدون تغییر مانده و هیچ واکنشی به رشد قیمت در بازار آزاد نشان نمی‌دهد. بر همین اساس طی روزهای اخیر که دلار مستمرا در حال افزایش قیمت در بازار آزاد بوده، نرخ آن در صرافی ملی ایران ثابت و برابر با ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومان بوده است.
اما در خصوص چرایی رشد قیمت دلار می‌توان به چند عامل مختلف اشاره کرد. عامل نخست و اساسی این است که هیچ خبر مهمی از فضای مذاکرات به گوش نمی‌رسد. هرچند سفر انریکه مورا مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به ایران با هدف بهبود روند مذاکرات صورت گرفته، اما وی در سفر خود به ایران اعلام کرده که فعالیت‌های هسته‌ای ایران به قدر کافی شفاف نیست. به نظر می‌رسد این مساله نیز مورد توجه بازیگران ارزی قرار گرفته و آنها را بیش از پیش به آینده مذاکرات نااطمینان کرده است. بدیهی است اگر برجام به نتیجه نرسد فضای نااطمینانی در بازار ارز تقویت و دلار بیش از گذشته مستعد افزایش قیمت می‌شود. عامل مهم دیگر وجود انتظارات تورمی در داخل است. از یک سو تورم و سطح عمومی قیمت‌ها در داخل کماکان در حال افزایش است و از سوی دیگر تصمیم دولت برای انجام اصلاحات ارزی بیش از گذشته بر روند رو به رشد قیمت‌ها اثر گذاشته است. به نظر می‌رسد تورم و گرانی اخیر کالاها در داخل یکی از پیشران‌های اصلی رشد قیمت دلار در داخل شده است. آنچنان که به نظر می‌آید نیز برنامه روشنی برای کنترل تورم در داخل وجود ندارد و دولت برای مواجهه با گرانی‌های احتمالی حتی اقدام به اعطای یارانه به مردم کرده است.در کنار این مسائل و بر اساس شنیده‌ها، صادرات نفت ایران طی مدت اخیر با افت همراه شده است. در حقیقت روسیه نفت خود را قیمت پایین‌تری از نفت ایران در معرض عرضه گذاشته و همین مساله نیز موجب شد که چین نفت روسیه را جایگزین نفت ایران کند. بنابراین حتی در زمینه فروش نفت نیز برخلاف ادعای مقامات دولتی ایران وضعیت خوبی ندارد. در عین حال طبق گفته کارشناسان، به دلیل رشد چند برابری قیمت کالاهای داخلی قدرت رقابتی این تولیدات کمتر شده و برای صادرکننده صرفه اقتصادی ندارد که کالا صادر و با نرخ نیمایی که شکاف قیمتی آن با نرخ بازار آزاد در حال افزایش است به اقتصاد عرضه کند. در عین حال نیز شنیده‌ها حاکی از آن است که بازار ارزهای دیجیتال برای ایرانی‌ها بسیار جذاب‌تر از همیشه شده است. از آنجا که بانک مرکزی نگهداری ارزهای خانگی را مصداق قاچاق ارز عنوان کرده تقاضا برای خرید تتر در ایران نیز بالا گرفته و همین مساله سیگنال جدیدی برای رشد قیمت دلار فراهم کرده است. هرچند برخی پیش‌بینی می‌کنند که دولت و بانک مرکزی اقدام به سرکوب نرخ ارز برای حفظ ظاهری قیمت آن کند اما کارشناسان بر این باورند که قیمت واقعی دلار بر اساس واقعیت‌های اقتصادی بسیار بالاتر از نرخ‌های کنونی است.
نرخ واقعی دلار؛ ۴۲ هزار تومان
آن‌طور که یک اقتصاددان می‌گوید، تورم داخلی، افت ارزش ریال و به صرفه نبودن صادرات غیرنفتی مسائلی است که موجب رشد قیمت دلار شده است. با در نظر گرفتن واقعیت‌های امروز اقتصاد ایران و تورم کنونی اقتصاد نیز می‌توان قیمت واقعی دلار را در محدوده ۴۲ هزار تومان تخمین زد.
جمشید عدالتیان‌شهریاری در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» گفت: تورم داخلی موجب شده که صادرات غیرنفتی ایران با مشکل مواجه شود. برای مثال اقلامی چون کاشی، سرامیک و ماکارونی به میزان زیادی به خارج از کشور صادر می‌شد اما به دلیل چند برابر شدن قیمت این کالاها، صادرات این اقلام با حجم قبلی را غیرممکن کرده است.به گفته وی، دلار طی سه سال گذشته عمدتا در محدوده ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان در نوسان بوده و تورم بسیاری از کالاها نیز از ۱۵۰ درصد بیشتر بوده است. بنابراین دلار در مقایسه با نرخ تورم و میزان رشد قیمت بسیاری از اقلام دچار افت ارزش نیز شده است. بر اساس منطق اقتصادی، اگر تورم داخلی را از تورم خارجی کم کنیم به همان نسبت ارزش ریال کاهش پیدا می‌کند. این مساله به این معناست که ارزش ریال نسبت به سال گذشته (با توجه به تورم موجود) باید به اندازه ۴۰ درصد کمتر و دلار نیز به اندازه ۴۰ درصد رشد کند. بنابراین با در نظر گرفتن میزان تورم داخلی و مقایسه آن با تورم خارجی، نرخ واقعی دلار باید حدود ۴۲ هزار تومان باشد.عدالتیان ادامه داد: چنانچه دولت بتواند دلار را در محدوده قیمتی ۲۷ تا ۳۰ هزار تومانی حفظ کند کار بزرگی انجام داده، اما واقعیت این است که همین اقدام می‌تواند باعث افت بیشتر درآمدهای ارزی دولت، غیررقابتی شدن کالاهای تولید داخل و غیرقابل توجیه شدن صادرات غیرنفتی شود که همین مساله عرضه ارز نیمایی به اقتصاد را با کاهش شدیدی مواجه خواهد کرد. در حال حاضر هرچند نرخ دلار نیمایی در محدوده ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان ثابت مانده اما قیمت اجناس و کالاها در داخل چند برابر شده است. بنابراین برای صادرکننده صرفه اقتصادی ندارد که کالای تولیدی‌اش را صادر و ارز حاصل از صادرات را با نرخ‌های فعلی به اقتصاد عرضه کند.
به باور این اقتصاددان، دومین مساله مهمی که بر بازار ارز اثرگذار بوده این است که خبرهای خوب و مثبت اقتصادی به گوش نمی‌رسد. قیمت تمام‌شده بسیاری از محصولات اعم از مسکن و اجاره‌نشینی، کاشی، سرامیک، اقلام خوراکی، دارو و غیره رشد قابل توجهی داشته و در این شرایط می‌توان با فروش یک واحد مسکونی در مناطق متوسط تهران اقدام به خرید مسکن در مناطق خوب ترکیه کرد. بدیهی است بی‌ثباتی اقتصادی و نامعلوم بودن سرنوشت برجام و تورم بالا مردم را به سمت خرید دلار برای حفظ ارزش دارایی متمایل خواهد کرد. از سوی دیگر عرضه ارز به بازار بسیار کم شده و بسیاری از افرادی که پیش از این ارزهای خود را در بازار آزاد عرضه می‌کردند، دیگر تمایلی به فروش ارز ندارند. در صورتی که بانک مرکزی و دولت اقدامات موثری را در این خصوص انجام ندهند امکان افت بیشتر ارزش ریال نیز وجود خواهد داشت.
چرخه باطل تورم و رشد دلار
عدالتیان تاکید کرد: واقعیت این است که اقتصاد ایران در چرخه معیوب رشد تورم و افزایش قیمت دلار گرفتار شده است. از یک سو تورم بالا باعث افت ارزش ریال در مقابل دلار می‌شود و از سوی دیگر تضعیف ریال در برابر دلار زمینه‌ساز رشد دوباره تورم می‌شود. پیامی که از سیاستهای اقتصادی دولت صادر می‌شود نیز این است که هیچ نقشه‌راه و برنامه مشخصی برای سیاستگذاری وجود ندارد. برای مثال دولت در مسیر تک‌نرخی کردن ارز حرکت می‌کند و در این حالت انتظار می‌رود که ارزش ریال در برابر دلار تقویت شود اما بازار در مسیر عکس در حال حرکت است، به طوری که تصمیم دلار برای تک‌نرخی کردن ارز پیام افت ارزش ریال را صادر کرده است.وی افزود: تصمیم کنونی دولت برای تک نرخی کردن ارز این است که دلار ۴۲۰۰ تومانی را حذف و دلار بازار آزاد را جایگزین آن کند حال آنکه دولت می‌توانست با تجمیع این دو نرخ و در نظر گرفتن میانگین قیمتی این دو نرخ اقدام به تک نرخی کردن ارز کند. اگر دولت منبعی برای تخصیص ارز ترجیحی ندارد باید به سمت سیاستی برود که به تقویت ارزش ریال کمک کند اما دولت دقیقا برعکس این مساله عمل می‌کند و هم ارز ترجیحی در حال حذف شدن است و هم ریال در حال تضعیف شدن و هم دلار بازار آزاد در حال گران شدن. تحولات امروز اقتصاد ایران در حقیقت این گمانه را ایجاد می‌کند که دولت برای جبران کسری بودجه به دنبال حذف دلار ترجیحی و بالا بردن نرخ ارز در بازار آزاد است. در عین حال با اعطای یارانه‌های ۳۰۰ و ۴۰۰ هزار تومانی به افراد نیز اعلام می‌کند که به دنبال حمایت از خانوارهاست.
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: اینها سیاستهای شکست خورده اقتصادی هستند که هیچ‌گونه نوآوری در آنها دیده نمی‌شود. در این حالت باید پرسید که سیاستهای اقتصادی دولت‌های اصولگرا و اصلاح‌طلب چه تفاوتی با یکدیگر دارد؟ باید بپذیریم که اقتصاد ایران نیازمند رفرم اقتصادی است و این رفرم حداقل پنج سال طول می‌کشد تا اقتصاد را به ثبات واقعی برساند. با توجه به آنکه انجام این رفرم فشار زیادی به مردم وارد خواهد کرد هر دولتی که جرات انجام این کار را داشته باشد باید تحمل اعتراضات مردمی را نیز داشته باشد. در مجموع نیز باید گفت که اگر صادرات غیرنفتی ایران در سطح جهانی تقویت نشود و دولت قادر به کنترل تورم نباشد پیامدهای مثبتی در انتظار اقتصاد ایران نخواهد بود و چشم‌انداز بازار ارز و دلار نیز نمی‌توان چندان امیدوارکننده باشد.
پیشران‌های رشد قیمت دلار
به گفته اصغر سمیعی، علت اصلی بازار ارز در معرض یک شوک منفی افزایش قیمت‌ها از جمله قیمت ارز کاهش ارزش پول ملی است که در اثر افزایش حجم نقدینگی و در نتیجه ایجاد تورم‌های بالا حادث می‌شود.
رییس اسبق کانون صرافان در گفت‌وگوی خود با «جهان‌صنعت» در خصوص پیش‌بینی قیمت ارز گفت: به طور کلی از دو طریق می‌توان دست به پیش‌بینی قیمت‌ها زد. شیوه نخست از طریق بررسی کارشناسی اوضاع اقتصادی است و دوم نیز از طریق ارتباط با دست‌اندرکاران و مسوولان بازار ارز در معرض یک شوک منفی اقتصادی کشور و آگاهی از چند و چون سیاستگذاری آنهاست. در شیوه نخست و براساس نرخ‌های تورم و حجم نقدینگی و سایر معیارهای اقتصادی، پیش‌بینی‌ها حول قیمت حدود ۳۵ هزار تومان برای دلار در شروع سال جدید می‌چرخید.وی ادامه داد: از آنجا که تصمیم‌گیران اصلی قیمت ارز مسوولان اقتصادی کشور هستند و بیش از ۸۰ درصد ارز مورد نیاز بازار توسط بانک مرکزی تامین می‌شود، بنابراین مسوولان اقتصادی نقش تاثیرگذاری در تعیین نرخ ارز دارند. تجربه سالهای گذشته نیز نشان داده که مسوولان اقتصادی برای مدیریت بازار ارز بارها با سرکوب نرخ دلار باعث جمع شدن فنر قیمت ارز و رها شدن یک باره آن شده‌اند.
سمیعی تصریح کرد: پایین نگه‌داشتن دستوری قیمت دلار و سرکوب نرخ ارز سیاستی غیراقتصادی و آسیب‌زاست. همان‌طور که وجود ارزهای چندگانه از قبیل ارز ترجیحی، نیمایی، بازارمتشکل و غیره در مقابل بازار آزاد کاری ناصحیح بوده و با ایجاد انواع رانت و فساد برای گروه‌های خاص، زیان‌های فراوانی به مردم و کشور، چه از منظر اقتصادی و چه از منظر فرهنگی وارد کرده است.رییس اسبق کانون صرافان ادامه داد: بنابراین رهایی از بازار چندگانه ارزی و واقعی و واحد کردن قیمت ارز امری ضروری است، منوط به آنکه انجام این جراحی دشوار اقتصادی استمرار داشته باشد و نیمه‌کاره رها نشود. بدیهی است اگر این جراحی اقتصادی نیمه‌کاره رها شود آثار و تبعات منفی آن بیشتر از پیامدهای مثبت آن خواهد بود. هرچند این جراحی در کوتاه‌مدت می‌تواند باعث ایجاد تکانه‌ها و تلاطماتی در بازار شود اما گریزی از آن وجود ندارد.سمیعی در پایان با اعلام پیش‌بینی خود از نرخ ارز گفت: وقتی قیمت در اول سال ۳۵ هزار تومان باشد و تفاضل نرخ تورم در کشور ما و کشورهای حوزه دلار بیش از ۳۶ درصد باشد، بازار ارز در معرض یک شوک منفی می‌توان اینگونه استدلال کرد که روزانه و به طور منظم یک در هزار ( مثلا برای دلار ۳۵ هزار تومانی، ۳۵ تومان ) به نرخ پایه دلار افزوده می‌شود که ماهانه بیش از هزار تومان خواهد شد. مگر اینکه دست‌هایی با انگیزه‌های مختلف در روند طبیعی نرخ مداخله کرده و قیمت‌ها را تحت تاثیر قرار دهند.
طراحی مدل پیش بینی نرخ ارز در اقتصاد ایران در شرایط متلاطم
نرخ ارز در هر اقتصادی که با دنیای خارج از خود ارتباط دارد، یکی از مهم¬ترین قیمت¬هاست. این نرخ بر قیمت کالاها و خدمات وارداتی در بازار داخلی و نیز بر قیمت کالاهای ساخت داخل در بازارهای خارجی تاثیر می¬گذارد. در کشورهایی نظیر ایران که قسمت عمده درآمد دولت از محل عایدات ارزی ناشی از صدور مواد معدنی است، اهمیت نرخ ارز به مراتب بیشتر می شود. این نرخ به¬طور مستقیم بر وضع مالی دولت موثر است. به بیان دیگر نرخ ارز و نوسانات آن بر روی ثبات اقتصادی و سطح قیمت¬ها در جامعه تاثیر مهمی خواهند¬داشت. فلذا بررسی نوسانات نرخ ارز و تلاش برای پیش¬بینی قیمت آن در آینده امری مهم و قابل استفاده برای سیاست¬گذاران حوزه اقتصادی و مالی کشور است. پژوهش حاضر قصد دارد تا به پیش¬بینی این نرخ مهم بپردازد. در تحقیقات گذشته، اصل ثبات در اقتصاد به عنوان پیش¬فرض در نظر گرفته¬شده¬است. این پژوهش این اصل را کنار گذاشته و به پیش¬بینی نرخ ارز در شرایط تلاطم اقتصادی با استفاده از روش¬های اقتصاد¬سنجی پرداخته¬است. روش¬های کلاسیک از جمله آرما و آریما، گارچ و. و هم¬چنین روش¬های نوین چون شبکه¬عصبی. نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان می¬دهد، مدل¬های کلاسیک بهترین پیش¬بینی را برای نرخ ارز در شرایط متلاطم خواهند¬نمود و شبکه¬عصبی در این شرایط از دقت کافی برخوردار نیست.
منابع مشابه
طراحی وتبیین الگویی برای پیش بینی شوک های نرخ ارز و آزمون استرس ارز در ایران
مقاله حاضر به بررسی اثر طراحی و تبیین الگویی برای پیش بینی شوک های نرخ ارز و آزمون استرس ارز در ایران پرداخته شده است.به عبارتی چه عواملی در ایجاد شوک ارزی موثرند و آیا قابلیت پیش بینی شوک ارزی در بازار ایران وجود دارد. از سوی دیگر آیا در شرایط بحرانی(حالت شوک) نیز قابلیت پیش بینی ریسک بازار ارز در معرض یک شوک منفی ارز از طریق آزمون استرس وجود دارد؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده ها کتابخانه ای با استفاده از .
نظام مطلوب ارزی و تنظیم و پیش بینی نرخ ارز برای اقتصاد ایران
مطابق نظریه اقتصاد کلان، امکان دسترسی به یک تعادل با ثبات دراقتصاد زمانی میسر خواهد بود که سیاستهای ارزی با سیاستهای پولی ومالی سازگاری وهماهنگی داشته باشد. همچنین تنظیم نرخ واقعی ارز و رابطه آن با یک رژیم ارزی شناخته شده منطبق با شرایط اقتصادی درایجاد تعادل ازاهمیت به سزایی برخورداراست. در مطالعه حاضرسعی شده است با تاکید برسازگارکردن رژیم ارزی و نرخ ارزازیک طرف وسیاستهای پولی ومالی وسیاست تقلی.
گذار نامتقارن نرخ ارز در اقتصاد ایران
بررسی رابطه بین نرخ ارز و سطح عمومی قیمت‌های داخلی که در ادبیات مالیه بین‌الملل به تحلیل «گذار نرخ ارز» معروف شده، در دهه‌های اخیر یکی از موضوعات مهم و اساسی در حوزه مطالعات اقتصاد بین‌الملل بوده است. گذار نرخ ارز به صورت «درصد تغییر قیمت داخلی کالاهای وارداتی به ازاء یک درصد تغییر نرخ ارز بین کشورهای واردکننده و صادرکننده» تعریف می‌شود. پژوهش حاضر آثار شوکهای مثبت و منفی نرخ ارز را بر نرخ تور.
نقش نرخ ارز در توسعه صادرات غیرنفتی در اقتصاد ایران
بررسی جهش پولی نرخ ارز و پیش بینی آن با شبکه های عصبی مصنوعی در ایران
یکی از مباحث مهم در اقتصاد کلان، رابطه بین شوکهای پولی و نوسانات نرخ ارز در قالب تئوری جهش پولی نرخ ارز است. از آنجا که اقتصاد ایران طی سالهای بعد از انقلاب همواره در معرض گسترش پایه پولی قرار داشته است، لذا بررسی رابطه بین انبساطهای پولی و نوسانات نرخ ارز و متعاقباً نقش افزایش درجه شناورسازی نرخ ارز بر میزان افزایش این نوسان، موضوع و هدف اصلی مقاله حاضر را تشکیل میدهد. بر این اساس در بخش او.
واکاوی تأثیر‌پذیری صادرات صنعتی از نرخ ارز در اقتصاد ایران
در این پژوهش مدل تقاضای صادرات صنعتی و نرخ ارز حقیقی در قالب الگوی هم‌انباشتگی جوهانسون جوسلیوس و با استفاده از آمار سری زمانی 1391-1352 برآورد شده است. یافته‌های این تحقیق نشان میدهد که کشش‌پذیری صادرات صنعتی به نرخ ارز در اقتصاد ایران بسیار پایین و اندک بوده و در خوشبینانه‌ترین حالت به‌ازای هر 1 درصد افزایش در نرخ ارز، ارزش صادرات صنعتی کشور حدود 35/0 درصد تحریک می‌شود. درمجموع نتای.
پاسارگاد
پنج‌شنبه دلار آمریکا با 100 تومان افت به بهای 3 هزار و 815 تومان رسید. مهم‌ترین عوامل تفاوت بخش روز کاری گذشته، گفته‌های صبح چهارشنبه رئیس‌کل بانک مرکزی و انتشار خبر توافق اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت بر سر کاهش سطح تولید بود. در شرایطی که بازارساز در اندیشه حمایت از کاهش و بازیگران بازار در سودای حفظ سطح قیمت بودند، اخبار چهارشنبه که روز تعطیل بود، به ضرر دلار پنج‌شنبه کار کردند. در آخرین روز کاری هفته نیمه تعطیل، توجه به یادداشت رئیس‌کل بانک مرکزی در روز قبل که در آن جنس نوسانات بازار ناپایدار دانسته شده بود، روند را متاثر کرد. عصر چهارشنبه خبر توافق «اوپک» هم منتشر شده بود و این خبر نیز به‌دلیل احتمال تقویت ورودی دلار، انتظارات بازار را تحت‌تاثیر قرار داد. «دنیای اقتصاد» در گزارشی با رصد اتفاقات هفته گذشته، احتمالات تغییرات قیمت دلار را در روز جاری بررسی کرده است.
دلار 100 تومان عقب‌نشینی کرد
اسبی که برای پرش از کانال چهارم زین شده بود، روز پنج‌شنبه به مانع خورد و یک طبقه پایین افتاد. دلار که در کمتر از یک هفته از دو کانال قیمتی بالا رفته بود، روز سه‌شنبه 97 تومان رشد را تجربه کرد تا از کانال 3 هزار و 900 تومان نیز عبور کند. در این شرایط، برخی معامله‌گران با این نیت معاملات روز سه‌شنبه را به پایان بردند که روز پنج‌شنبه قیمت دلار از مرز 4 هزار تومان عبور کند. با این حال، در همان ساعت‌های ابتدایی روز پنج‌شنبه، بدون مداخله، قیمت دلار 70 تومان افتاد. حداقل دو عامل اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی و توافق اوپک در کاهش قیمت روز پنج‌شنبه اثرگذار بودند. در ششمین روز هفته، دامنه نوسانات دلار زیاد بود، اما قیمت روند نزولی داشت. پایان این روز کاهشی، افت 100 تومانی دلار و ثبت قیمت 3 هزار و 815 تومان بود. این بیشترین کاهش روزانه در 3 سال گذشته بود. روز پنج‌شنبه بازار در شرایطی بسته شد که بازارساز در اندیشه حمایت از کاهش قیمت بود و بازیگران در سودای حفظ سطح قیمت. بازار چنین شرایطی داشت که دو اتفاق صحنه بازی را تغییر داد. اولین اتفاق تصویب طرح تمدید تحریم‌های ایران بود و دومی اظهارنظر وزیر نفت مبنی‌بر تقویت ورودی دلاری کشور. به‌نظر می‌رسد که قیمت دلار در اولین روز کاری تحت‌تاثیر دو خبر یادشده قرار خواهد داشت. «دنیای اقتصاد» در گزارشی با رصد اتفاقات گذشته، احتمالات تغییرات قیمت دلار را در اولین روز هفته بررسی کرده است.
فراز و فرود بین تعطیلات
روزهای سه‌شنبه و پنج‌شنبه دو روز پرنوسان در بازار ارز رقم خورد، روزهایی که لحظه به لحظه قیمت‌های تازه‌ای در بازار به ثبت می‌رسید و نرخ‌ها چند بار به‌صورت کانالی عوض شد. فضای بازار خصوصا روز سه‌شنبه پرالتهاب بود و ولع خرید میان معامله‌گران چنان وجود داشت که موجب می‌شد به سرعت نقاط مقاومتی دلار شکسته شود. قیمت دلار که روز یکشنبه تا 3 هزار و 818 تومان بالا رفته بود، ساعت 3 بعدازظهر روز سه‌شنبه روی قیمت 3 هزار و 915 تومان قرار گرفت. این قیمت که 97 تومان بالاتر از روز یکشنبه بود در حالی به ثبت رسید که در مقاطعی از روز نرخ فروش صرافی‌ها تا 3 هزار و 930 تومان نیز بالا رفته بود. به گفته فعالان، نوسانات افزایشی نرخ حواله درهم در کنار بالا رفتن ارزش دلار در عراق و ترکیه و تحرکات معامله‌گران آتی از جمله عواملی بودند که زمینه‌ساز رشد کانالی قیمت شدند. در این وضعیت، تعداد زیادی از معامله‌گران انتظار داشتند که دلار روز پنج‌شنبه مرز 4 هزار تومانی را بشکند.
با این حال، اتفاقات دیگری در انتظار بازار بود که زمینه‌ساز تغییر مسیر قیمت‌ها شد. صبح چهارشنبه، رئیس‌کل بانک مرکزی یادداشتی را در کانال تلگرامی خود منتشر کرد که در آن جنس نوسانات بازار را ناپایدار دانست. عصر همان روز خبر توافق اوپک برای کاهش سقف تولید منتشر شد و این خبر نیز انتظارات بازار را تحت‌تاثیر قرار داد، به‌طوری‌که از عصر چهارشنبه کمتر کسی دیگر انتظار داشت شاخص ارزی روز پنج‌شنبه از مرز 4 هزار تومانی عبور کند. حتی خبرهایی منتشر می‌شد که دلار در اتاق‌های معاملاتی تلگرامی در کانال پایین‌تر 3 هزار و 800 تومان معامله می‌شد، موضوعی که معاملات روز پنج‌شنبه را تحت‌تاثیر قرار داد. روز پنج‌شنبه فضای بازار ارز به‌طور کلی با روز سه‌شنبه متفاوت بود و بیشتر خریداران ارزی در موقعیت فروش قرار گرفته بودند. دلار تحت‌تاثیر خبرهایی که روز چهارشنبه انتشار یافته بود، فعالیت خود را با حدود 70 تومان کاهش آغاز کرد.
این در حالی بود که سه‌شنبه فعالیت بازار با حدود 40 تومان رشد قیمت آغاز شده بود. در ششمین روز هفته، معاملات دلار با قیمت 3 هزار و 849 تومان کلید خورد که 66 تومان پایین‌تر از روز سه‌شنبه بود. در این روز، هیجان کاهشی در بازار چنان بالا بود که حتی معاملات بازار با قیمت پایین‌تری نسبت به قیمت اولیه صرافی‌های بانکی آغاز شد. حتی پس از شروع کاهشی 66 تومانی، این افت قیمت ادامه یافت، به‌طوری‌که کمی بعد از ساعت 12 ظهر، دلار حتی در انتهای کانال 3 هزار و 700 تومان معامله شد. البته در نهایت این ارز در کانال 3 هزار و 800 تومان و با قیمت 3 هزار و 815 تومان به کار خود پایان داد. به این ترتیب، در حالی که دلار سه‌شنبه به بالاترین قیمت جدید 4 ساله رسیده بود، روز سه‌شنبه از آن سقف پایین آمد. در کنار این، در حالی که روز سه‌شنبه قیمت حواله درهم به سرعت در مسیر افزایشی قرار گرفته بود، روز پنج‌شنبه بیشتر میل به کاهش قیمت داشت. روز پنج‌شنبه، جا‌به‌جایی ارزی چندانی در بازار وجود نداشت، این در حالی بود که سه‌شنبه فاصله بازار داخلی با کشورهای عراق و ترکیه زیاد بود و زمینه انتقال دلار از بازار ارزان‌تر به سوی کشورهای همسایه بود. به گفته برخی فعالان، تغییر انتظارات معامله‌گران در کنار عرضه ارز از مهم‌ترین عوامل اثرگذار در تغییر مسیر روز پنج‌شنبه بودند.
سهم انتظارات بر رفتارهای اثرگذار
تعداد زیادی از معامله‌گران کاهش قیمت روز پنج‌شنبه را به تغییر انتظارات معامله‌گران بازار نسبت داده‌اند. در این میان، دو خبر بیش از هر عامل دیگری در تغییر نگاه معامله‌گران موثر بود: اول یادداشت تلگرامی رئیس‌کل بانک مرکزی. دوم توافق اوپک برای کاهش تولید نفت.در وضعیتی که قیمت دلار حدود یک هفته از سه کانال قیمتی عبور کرده بود و انتظارات افزایشی معامله‌گران بازار در جا‌به‌جایی قیمت‌ها اثرگذار بود، چهارشنبه ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی در کانال تلگرامی خود یادداشتی انتشار داد که در آن اشاره کرد، «تحولات روزهاي اخير بيشتر از هرچيز ديگري ناشي از شوک‌هاي انتظاري است که با عواملي همچون افزايش تقاضاي فصلي ارز ترکيب شده‌اند.» با وجود این، سیف این عوامل افزایشی را ناپایدار دانست و عنوان کرد که «به‌رغم تاثيرگذاري مقطعي بر تغييرات نرخ ارز، این عوامل از سوي بنيان‌هاي اقتصاد کلان حمايت نمي‌شوند.» وی در تایید گزاره یادشده، به روند قیمت دلار در سالهای 93 و 94 اشاره کرد که در آن مقاطع زمانی نیز قیمت در مسیر افزایشی قرار گرفت، ولی در ادامه سال، بیشتر راه کاهشی را انتخاب کرد. وی در آخرین بخش از سخنان خود اعلام کرد، «بانک مرکزی ضمن تاکيد بر ناپايداري تحولات اخير از تمامی تلاش خويش برای مهار اين نوسانات و هدايت نرخ ارز در مسير اصولي و پايدار خود بهره خواهد جست.»
این اظهارات به اندازه‌ای موثر بود که پس از انتشار آن، انتظارات و اظهارات تعداد زیادی از معامله‌گران تغییر کرد. تعداد زیادی از بازیگران ارزی پس از اطلاع ازپیام رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کردند که دلار روز سه‌شنبه به سقف قیمت سالانه خود رسیده است و پس از این راه کاهشی را در پیش خواهد گرفت. این در حالی بود که در پایان روز سه‌شنبه این عده در انتظار افزایش بیشتر قیمت‌ها در روز پنج‌شنبه و عبور دلار از مرز 4 هزار تومان بودند. با این حال، پس از یادداشت تلگرامی یاد شده، این عده انتظار داشتند تحرکات افزایشی معامله‌گران با پاسخ شدید عرضه بازارساز مواجه شود. در نتیجه، روز پنج‌شنبه معامله‌گران بیشتر گرایش به کاهش قیمت داشتند و بیشترین افت قیمت دلار از شهریور 92 رقم خورد. سه سال پیش در حالی که بیشترین افت روزانه دلار در تاریخ 31 شهریور رقم خورده بود، رئیس‌کل بانک مرکزی اظهار نظری کرد که نتیجه آن بازگشت قیمت بود. اکنون پس از سه سال، روز چهارشنبه، وی یادداشتی منتشر کرد که سهم زیادی در تغییر مسیر قیمت‌ها داشت. در واقع، می‌توان گفت زمانی که قیمت‌ها از عوامل بنیادی حمایت نمی‌شوند و بازار شرایط هیجانی به خود می‌گیرد، اظهارات رئیس‌کل در تنظیم قیمت‌ها موثر عمل کرده است. سرمایه‌ای که به اعتقاد عده زیادی از کارشناسان باید از آن صیانت شود. در کنار اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی، عصر چهارشنبه خبر توافق اوپک نیز منتشر شد، توافقی که برخی آن را «برجام نفتی» نام نهادند. اوپک روز چهارشنبه برای اولین بار در 8 سال گذشته توافق کرد که تولید خود را کاهش دهد، عاملی که به سرعت موجب افزایش قیمت طلای سیاه شد. هم چنین وزیر نفت اعلام کرد: همه کشورها موظف شده‌اند بر پایه تولید اکتبر خود 5/ 4 درصد تولید خود را کاهش دهند اما در خصوص ایران موافقت شد تا به‌طور متوسط نسبت به تولید ماه اکتبر خود، 90 هزار بشکه در روز افزایش تولید داشته باشد. به گفته برخی کارشناسان، با این توافق، می‌توان امیدوار بود که تا انتهای سال 2 میلیارد دلار به درآمدهای ارزی ایران اضافه شود.
هم چنین وزیر نفت افزود: بر اساس برنامه‌های ما، سال آینده حدود یک میلیارد بشکه صادرات خواهیم داشت و پیش‌بینی شده که بهای نفت 10 دلار افزایش می‌یابد و این موضوع به این معنی است که درآمدهای نفتی ایران در سال آینده 10 میلیارد دلار بیشتر می‌شود. انتشار خبر دوم کاهش قیمت دلار در روز پنج‌شنبه را برای بسیاری از معامله‌گران قطعی کرد. البته در این بین، عرضه بازارساز نیز انتظارات کاهشی را تحت‌تاثیر قرار داد. به گفته فعالان، روز پنج‌شنبه یکی از بانک‌های دولتی برای حواله درهم روز شنبه چک صادر می‌کرد. علت صدور چک آن بود که بازار دبی روز پنج‌شنبه به‌دلیل مناسبتی تعطیل بود. در کنار عرضه درهم، بازارساز در بازار داخلی نیز اقدام به عرضه ارز کرد. به گفته برخی بازیگران با تجربه، روز پنج‌شنبه بازارساز از یک تاکتیک جدید برای مدیریت انتظارات بازار بهره گرفت. اول آنکه پیش از ساعت 11 بعدازظهر با شدت زیادی نرخ‌های فروش ارز را اعلام کرد و دوم آنکه هنگامی که خریداران ارزی وارد بازار می‌شدند، عرضه مورد نیاز آنها را به سرعت تامین کرد. در کنار این، پس از مدیریت تقاضا در سطح بالایی و تامین ارز مورد نیاز آنها، با همراهی عرضه در سطح پایین‌تر سعی می‌کرد روند نوسان را کاهشی کند. روز پنج‌شنبه، معاون ارزی بانک مرکزی نیز گفت: براساس مطالعات صورت گرفته با آغاز سال نو میلادی و تقویت ارز ازسوی صادر‌کنندگان کالاهای غیرنفتی نرخ ارز روند نزولی پیدا کند.
پیش‌بینی‌های ارزی
به گفته برخی فعالان، امروز می‌تواند تعیین‌کننده مسیر کوتاه‌مدت قیمت دلار شود، این در حالی است که دسته دیگری باور دارند، عناصر بنیادی حاکم بر فضای بازار نشان میدهد اگر فضای بازار بهبود پیدا نکند، دست کم به سمت تضعیف حرکت نخواهد کرد.به گفته شماری از فعالان، روز شنبه بازار در معرض یک بحث روانی قرار دارد و آن تصویب طرح تمدید 10 ساله قانون تحریم‌های ایران است که پنج‌شنبه شب رخ داد. برخی فعالان نگران آن هستند که با تصویب این طرح و واکنش احتمالی ایران به آن روند بازار دچار نوساناتی شود.این در حالی است که رفتار بازارساز در روز پنج‌شنبه نشان داد که قصد دارد کماکان پرقدرت در بازار ظاهر و مانع از نوسان‌سازی دلالان شود. در این شرایط، تعداد زیادی از معامله‌گران اعتقاد دارند، اگر بازارساز روز شنبه بتواند به اندازه کافی اقدام به عرضه حواله درهم کند، قیمت‌ها در بازار داخلی نیز با افزایش خاصی مواجه نخواهند شد. این در حالی است که عده دیگری انتظار افزایش قیمت را دارند. به گفته این دسته، هنوز در اواسط آذرماه قرار داریم، در نتیجه همچنان تقاضای تجاری در بازار وجود دارد.
زیرساخت‌های ارزی محکم
نوسانات افزایشی قیمت دلار در ابتدای هفته جاری در شرایطی رقم خورد که پس از برجام منابع ارزی ایران نسبت به قبل بهبود پیدا کرد. به‌دلیل همین بهبود وضعیت منابع ارزی و احتمال افزایش بیشتر آن پس از افزایش قیمت نفت، این دسته باور دارند که زیرساخت‌های ارزی کشور محکم است و در نتیجه، حداقل در میان مدت با افزایش نوسانی قیمت‌ها مواجه نخواهیم بود. در کنار این، در میان مدت به‌نظر می‌رسد که کشور در تامین کالاهای اساسی خود نیز مشکلی ندارد. رئیس جمهور چندی پیش اعلام کرد که ما از واردات کالاهای استراتژیک بی‌نیازیم و به عنوان مثال، ذخیره گندم به 20 ماه افزایش پیدا کرده است. در کنار این، ارز مورد نیاز برای نیازهای وارداتی به اندازه 6 ماه وجود دارد. در این شرایط می‌توان گفت که زیرساخت‌های تجارت خارجی کشور تقریبا تکمیل است و تصمیم اخیر اوپک نیز ورودی ارز را بیشتر تقویت می‌کند.
از سوی دیگر، در تازه‌ترین تحولات، وزیر امور خارجه به شرق آسیا و کشورهای هند، ژاپن و چین سفر خواهد کرد. به گفته برخی منابع، معاون ارزی بانک مرکزی نیز در این سفر به همراه هیاتی از رئیسان 38 شرکت عمده وابسته به اتاق بازرگانی، 15 شرکت دانش بنیان وابسته به ستاد همکاری‌های علمی و فن آوری و 8 بانک تجاری به همراه دیگر مقام‌های صنعتی، وزیر امور خارجه را همراهی خواهند کرد. به‌نظر می‌رسد در این سفرها، روابط کارگزاری و همکاری‌های بانکی مورد بحث قرار خواهند گرفت و زمینه‌ها برای بهبود این روابط شکل خواهد گرفت. در کنار این، تا یک ماه آینده قرار است یک هیات بانکی ایتالیایی نیز به ایران سفر کند. افزون بر این مدیرکل امور بین‌الملل بانک مرکزی ایران با اعلام جزئیات آزادسازی پول‌های بلوکه شده ایران، از حضور بزرگ‌ترین بانک جهان در ایران در آینده‌ای نزدیک خبر داده است. تمام این تحولات نشان‌گر احتمال تقویت بیشتر روابط بانکی و راحت‌تر شدن جا‌به‌جایی‌های پولی خواهد بود. بنابراین، با توجه به این شرایط به‌نظر می‌رسد در میان‌مدت امکان اینکه روند موجود بازار ارز تضعیف شود، ضعیف خواهد بود. این در حالی است که برخی دلالان همچنان به قیمت‌های بازار نگاه افزایشی دارند و به عنوان مثال به رشد شاخص دلار در بازارهای جهانی اشاره می‌کنند. البته نکته حایز اهمیت این است که افزایش قیمت دلار نسبت به میزان نوسانات آن از اهمیت کمتری برخوردار است. در واقع، مهم تر آن است که نوسانات بازار ارز مدیریت شود تا از حمله‌های سفته‌بازانه جلوگیری شود و نباید قیمت‌های بازار را سرکوب کرد. در این شرایط که به‌نظر می‌رسد زیرساخت‌های ارزی کشور مناسب است، تنها دغدغه‌ای که میان برخی از صاحب نظران وجود دارد، مربوط به بحث برجام است.
توصیه‌های کارشناسان
تعداد زیادی از کارشناسان بازار به سیاستگذار پیشنهاد می‌دهند که به جای کنترل نوسان‌های بازار اقدام به مدیریت نوسانات قیمت کند. به گفته این دسته، اصرار بازارساز در مقطعی از روز پنج‌شنبه برای شکست مرز 3 هزار و 800 تومانی با مقاومت معامله‌گران ارزی مواجه شد. البته این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که بازارساز روز پنج‌شنبه با تاکتیک‌های جدید عرضه ارز و مدیریت انتظارات توانست نیروهای نوسان‌گیر و سفته‌باز را از بازار خارج کند، ولی در روزهای آینده نیز می‌تواند با مدیریت نوسانات بازار به کاهش دامنه تغییرات قیمت کمک کند. با کاهش دامنه نوسانات انگیزه‌های ورود به بازار ارز برای سودجویان ارزی کاهش خواهد یافت. به گفته یکی از کارشناسان بازار، افزایش دامنه نوسان می‌تواند منجر به افزایش فاصله قیمت خرید و فروش شود، امری که موجب کاهش اطمینان به قیمت‌های بازار می‌شود؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد، ماموریت اصلی سیاست گذار در هفته جاری مدیریت نوسانات و بازگشت آرامش به بازار باشد.
میزان تاثیر نرخ بهره بر رکود در بازار سرمایه
مرتضی عبدالحسینی، خبرنگار: حسین دروردیان، اقتصاددان در گفت‌وگویی با «فرهیختگان» به بررسی مساله نرخ بهره و اثرگذاری آن بر بازار سهام پرداخته و بر دو نکته؛ اولا تبعات منفی افزایش نرخ بهره و ثانیا اعتبار ازدست‌رفته بازار سهام تاکید دارد. این اقتصاددان صحبت‌های خود را اینچنین شروع کرد: «موضوع و بحث اصلی تنها نرخ بهره بین‌بانکی نیست؛ چراکه این نرخ سوای از خود از موضع سیاستگذار پولی نیز خبر میدهد. این نرخ در یکی، دوماه اخیر افزایش پیدا کرده و اگر به‌صورت میدانی شعب بانکی را نیز رصد کنیم متوجه می‌شویم نرخ سپرده‌های بانکی هم افزایش پیدا کرده است. موضوع سیاست انقباضی است و علامت‌هایی که گفته شد حاکی از همین موضوع بوده که آخرین گزارش‌های پولی اعلام‌شده ازسوی بانک مرکزی نیز نشان میدهد این بانک با قدرت زیادی درحال جمع‌کردن پول است و بازار با کمبود وجوه نقد رو‌به‌رو است.»
وجاهت بازار سهام از بین رفته
درودیان درمورد اینکه آیا ریزش و رکود بازار سهام به افزایش محدود نرخ بهره بانکی مرتبط است، پاسخ داد: «زمانی که می‌خواهیم اثرگذاری نرخ بهره را مقایسه کنیم نمی‌توانیم آن را با نرخ تورم مقایسه کنیم؛ چراکه تورم، قیمت کالا و خدمات مصرفی بوده. درواقع اثرگذاری نرخ بهره در تورم نمود بالایی ندارد؛ چراکه نرخ تورم از قیمت اقلام مصرفی، خوراک و. عمدتا تشکیل می‌شود. اثرگذاری نرخ بهره بر بازدهی انتظاری دارایی‌ها موثر است. مثلا اینکه فردی به‌دلیل تجربه‌های تلخ سال99 بازدهی انتظاری چندانی برای بازار بورس متصور نبوده و همزمان با این موضوع وقتی نرخ بهره بالاتر برود یعنی بازار سهام شکننده‌تر خواهد شد و فرد ترجیح بیشتری به همین نرخ بهره و سپرده‌گذاری بابت دریافت سود آن دارد. درواقع وقتی پرسیده می‌شود که آیا نرخ بهره‌ای که این روزها درموردش زیاد صحبت شده باعث ریزش بازار است، باید گفت شکنندگی بازار است که باعث می‌شود تغییری هرچند کوچک در نرخ بهره تا این حد بر آن تاثیرگذار باشد. بازدهی انتظاری که فعالان اقتصادی از بازدهی یک‌ساله بورس دارند به‌قدری نامطلوب است که تغییری بسیار کوچک در نرخ بهره در تصمیم آنها بر خروج سرمایه‌ها از بازار تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین بازار سهام وجاهت و خوشنامی خود را از دست داده و در چنین شرایطی اثرگذاری نرخ بهره نمود بالاتری دارد.»
افزایش نرخ بهره محدود به کریدور باشد
این اقتصاددان ادامه داد: «هزینه‌های افزایش نرخ بهره بسیار پررنگ و قابل‌توجه بوده به‌طوری که در بخش تولید، تامین مالی سرمایه در گردش، فروش و. در نظام بانکی ترازنامه را بسیار بدتر خواهد کرد. این درحالی است که فواید آن با اما و اگر همراه است. به‌طور مشخص مهم‌ترین فایده نرخ بهره کنترل قیمت دارایی‌ها گفته می‌شود که در ایران کنترل قیمت در بازار مسکن و ارز خاص‌ترین آن است. دستکاری نرخ بهره باید با انتظاراتی که درمورد تغییرات قیمتی نرخ ارز وجود دارد، متناسب باشد و اگر به هر علتی نرخ ارز جهش داشته باشد، تورم به‌بار خواهد آمد؛ اما اگر زمانی که در شرف یک شوک به نرخ ارز یا به‌نحوی بخش عرضه باشیم، می‌توانیم به افزایش نرخ بهره فکر و عمل کنیم. پس افزایش زیاد نرخ بهره برای زمانی است که کشور در شرایط بسیار بی‌ثبات یا در معرض شوکهای شدیدی باشد که اینچنین نیست. درحال حاضر فشار تورمی حذف ارز 4200تومانی تخلیه شده و از طرفی تقریبا بر به توافق نرسیدن برجام در زمان نزدیک نیز اجماع وجود دارد، پس با این اوصاف الان نیازی به افزایش زیاد نرخ بهره وجود ندارد و هر افزایشی که هست باید در کریدور و حدود میانگین چندماه اخیر باشد و نباید زیاد از حد با ابزار نرخ بهره بازی کرد.» درودیان توضیح داد: «بانک مرکزی کنترل سیاست ترازنامه بانک‌ها را نیز به‌عنوان یک سیاست انقباضی در دستورکار قرار داده که این سیاست هرچند تند بوده اما در زمینه اجرا موفق بوده است. این سیاست درجهت کنترل نقدینگی مفیدتر خواهد بود و همین الان هم می‌بینیم که رشد نقدینگی نسبتا مهار شده است. پس در چنین شرایطی افزایش نرخ بهره معنی نداشته و چه‌بسا اصرار بر آن کیفیت رشد نقدینگی را نیز تغییر دهد. درواقع با توجه به اجرای کنترل مستقیم ترازنامه بانک‌ها به‌عنوان یک سیاست انقباضی، افزایش نرخ بهره روی انقباض معنی نخواهد داشت. البته مجددا درمورد بحث اثرگذاری نرخ بهره بر بازار سهام باید تاکید کرد بازار سهام مشکلات زیادی دارد که به‌عنوان مثال قیمت‌گذاری، یکی از مهم‌ترین‌هاست. یا شکاف نرخ ارز بازار و نرخ نیما که بر سودآوری شرکت‌ها به‌طور جدی اثرگذار است. درحال حاضر این موارد تغییر نکرده و احتمالا هم نخواهد کرد، به همین دلیل بازار به نرخی مانند نرخ بهره واکنش نشان میدهد.»
یک بیماری ویروسی مرگبار دیگر که باید مراقب آن باشید
این بیماری یک تب خونریزی‌دهنده ویروسی است که توسط کنه، تماس با دام‌های ناقل بیماری و حتی تماس با لاشه آنها به فرد منتقل می‌شود.
به گزارش خط بازار؛ تب خونریزی دهنده کریمه-کنگو مهم‌ترین و گسترده‌ترین بیماری ویروسی منتقل شونده از طریق کنه به انسان است که موارد ابتلا به آن در ایران هم مانند بسیاری از کشورهای دنیا دیده شده است.
طبق آمار موجود از ابتدای امسال تا پنجم شهریورماه، تعداد موارد مثبت شناسایی شده مبتلا به تب کریمه کنگو ۶۷ نفر بوده است که از این تعداد، شش نفر جان خود را از دست داده‌اند.
شناسایی بیماری
دکتر علیرضا ناجی، رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی واستاد ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد تب کریمه کنگو می‌گوید: «تب کریمه-کنگو که با نام تب خونریزی دهنده کریمه – کنگو (Crimean Congo haemorrhagic نیز از آن یاد می‌شود، اولین بار در سال ۱۹۴۴ در منطقه کریمه شناسایی شد.
بعدها مشخص شد که منبع اصلی این بیماری (جمهوری دموکراتیک) کنگو در آفریقا است. اما در حال‌حاضر، این عفونت در اروپای شرقی و جنوبی، سراسر منطقه مدیترانه، مناطقی از چین، آسیا، آفریقا، خاورمیانه و شبه‌قاره هند شناسایی شده است.»
سرعت انتقال بالای ویروس
عامل اصلی ابتلا به این بیماری، یک ویروس است که عضو خانواده نیروویریده و دارای ژنوم RNA است. به گفته ناجی، تب کریمه به شدت واگیر است و اغلب توسط کنه منتقل می‌شود.
در واقع این بیماری یک بیماری مشترک میان انسان و حیوان است که البته در دام یا سگ هم مشاهده شده است. انتقال این ویروس از حیوانات به انسان به از گزش کنه آلوده، از طریق تماس با بافت یا خون حیوانات آلوده، مخصوصا دام‌ها هنگام ذبح به انسان منتقل شود. ناجی می‌گوید بسیاری از حیوانات اهلی یا وحشی (دام‌های گاو، گوسفند و بز، اسب، سگ، مرغ، شتر، شترمرغ، خوک، خرگوش، آهو، بوفالو و کرگدن) می‌توانند میزبان این ویروس باشند.
همچنین این ویروس از طریق تماس با خون یا مایعات بدن آلوده از فردی به فرد دیگر، به‌خصوص در مراکز بیمارستانی که رعایت موارد بهداشتی را نمی کنند، منتقل می‌شود.
دوران خاموش بیماری
رییس مرکز تحقیقات ویروس شناسی می‌گوید دوره نهفته CCHF سه تا هفت روز است (با محدوده ۱-۱۴ روز). معمولا این دوره پس از نیش کنه یا انتقال از طریق برخورد با سوزن آلوده نسبت به تماس با خون آلوده کوتاه‌تر است.
اکثر موارد CCHF، بیش از ۸۰ درصد موارد بدون علامت یا خفیف هستند. ضن آنکه کودکان معمولا نوع خفیف‌تری از بیماری را نشان می‌دهند.
نشانه‌های بیماری
به گفته ناجی، این بیماری شروع ناگهانی با علائمی مشابه آنفلوآنزا (تب، سردرد، بدن درد و ضعف)، حساسیت به نور، درد شکم، اسهال و استفراغ دارد.
همچنین دارای تظاهرات خونریزی زیر جلدی و دیگر اندام‌های داخلی است که می تواند موارد شدیدی هم داشته باشد. تعداد کمی از بیماران نیز ممکن است دچار نوسانات خلقی، سردرگمی و پرخاشگری شوند.
تشخیص زودهنگام
به گفته این استاد تمام ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، تشخیص زودهنگام و دقیق CCHF برای زندگی بیمار و برای پاسخ به موقع و اقدامات کنترلی، حیاتی است.
تشخیص آزمایشگاهی نیز در مرحله حاد بیماری معمولا با تشخیص ژنوم ویروس با استفاده از روش های مولکولی مثلا PCR، به عنوان روش تشخیصی طلایی و استاندارد انجام می شود.
درضمن روش‌های تشخیص آنتی ژن‌های ویروس و کشت و جداسازی ویروس (البته در مراکز با امکانات و استانداردهای حفاظت زیستی سطح بالا) نیز کاربرد دارند. تشخیص طولانی مدت ژنوم ویروس با روش‌های مولکولی نیز گزارش شده است، اما عموما تشخیص های مولکولی در هفته اول بیماری مفید است.
راه‌های پیشگیری از تب کریمه-کنگو
تب کریمه-کنگو اولین بار در سال ۱۳۷۸ در ایران تایید شد. برای پیشگیری از این بیماری هم باید توجه داشته باشیم اگر این ویروس در بدن دام باشد پس از ۲۴ ساعت از ذبح دام بر اثر اسید داخل بدن دام از بین می رود.
مردم باید در زمان تماس با حیوان آلوده نکات بهداشتی را رعایت کنند و پس از تماس با دام و به خصوص ذبح آن نیز همه موارد ایمنی از جمله استفاده از لباس مناسب، کلاه، عینک، روپوش، چکمه و دستکش هم رعایت کنند. همچنین از خرید گوشت‌های غیر استاندارد هم خودداری کنند.
به افراد توصیه می‌شود در آغاز فصل گرما و احتمال شیوع بیماری، گوشت را حداقل ۲۴ ساعت در دمای صفر تا ۴ درجه قرار دهند و هنگام خرد کردن آن نیز از دستکش استفاده کنند. ضمن آنکه بهتر است مناطق روستایی نیز برای غلبه بر کنه حتما سم پاشی و ضد عفونی شوند.
میزان مرگ و میر
ناجی می گوید میزان مرگ و میر در بیماران بستری در بیمارستان تقریبا ۳۰ درصد است. بهبودی نیز معمولا ۹ تا ۱۰ روز پس از شروع علائم مشاهده می شود که در آن زمان بیمار از بیمارستان مرخص شده است. البته ممکن است بهبودی در درصد کمی از بیماران کندتر باشد. همان طور که گفته شد حیوانات وحشی و اهلی نسبت به عفونت CCHFV حساس هستند و به عنوان میزبان ویروس عمل می‌کنند. به همین دلیل، هنگامی که آلوده می‌شوند، ویروس تقریبا ۲ تا ۱۵ روز در خونشان وجود خواهد داشت. اما علایم بالینی ندارند، اگر چه در تعداد کمی از آنها ممکن است تظاهرات بیماری هم دیده شود.
عوامل خطر
ناجی می‌گوید تخمین زده می شود ۳ میلیارد نفر در سراسر جهان در معرض خطر ابتلا به این عفونت هستند و سالانه ۱۰ تا ۱۵ هزار عفونت رخ می دهد که حدود ۵۰۰ نفر ازمبتلایان جان خود را از دست می دهند.
موارد بیماری در بیش از ۳۰ کشور در آفریقا، آسیا و اروپا از جمله ایران در مناطقی که گونه خاصی از کنه به نام Hyalomma وجود دارد، گزارش شده است.
دیدگاه شما