اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟

طبیعتا در سطح بازار نیز چالش هایی وجود دارد. همه چالش ها مربوط به سطح کلان نمیشود. مثلا سطح توسعه ارکان بازار سرمایه ما پایین است. از سازمان بورس و اوراق بهادار گرفته تا بورس ها و کانون ها. به ویژه پس از توسعه بازار، این ارکان از آن توسعه شدید جا ماندند. نهاد ها نیز به همین صورت است. امروزه تعداد نهاد های کمی را میبینیم که توسعه یافتند. هم به لحاظ زیر ساخت و هم به اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ لحاظ نیروی انسانی. البته چالش نیروی انسانی به ویژه با موج مهاجرتی که طی دهه گذشته وجود داشته، یک چالش بسیار جدی است. متاسفانه این مسئله را در استارت آپ ها نیز شاهدیم. چالش های زیر ساختاری هم داریم. مثل ساختار معاملاتی، دامنه نوسانات، حجم مبنا، موضوع دامنه نوسان، موضوع بازار گردان ها که طی سالیان گذشته، بسیار مورد توجه واقع شده است. و خب سهم سرمایه گذاری مستقیم نیز زیاد است. طی همه این سالها، سیاست گذاری در بازار ما و ساز و کارهای بازار ما به نفع سرمایه گذاری مستقیم بوده است. البته خب همانطوری که عرض شد، توسعه نهادی اندک بوده است. متاسفانه عمر صندوق های سرمایه گذاری شرکت های سبد گردانی کوتاه است و توسعه پیدا نکردند. بنابراین سهم سرمایه گذاری مستقیم زیاد است. سرمایه گذاری مستقیم که زیاد شود، بسته به سطح سواد مالی که کشور ما پایین است، ممکن است حجم معاملات کوتاه مدت نگر یا معاملات هیجانی را در بازار زیاد کند. مفهومش این نیست که سرمایه گذاری غیر مستقیم لزوما بازده یا دوگانه بازده-ریسک بهتری را به شما میدهد بلکه مفهوم آن این است که اجازه سیاست گذاری در بازار هایی که سرمایه گذاری غیر مستقیم بیشتر است، بیشتر خواهد بود و دست سیاست گذار بازتر است. اگر بازار میریزد، بسیاری از سرمایه گذاری های غیر مستقیم هم میریزد. بنابراین نمیشود ادعا کرد که بازدهی های سرمایه گذاری غیر مستقیم لزوما در یک بازار پر نوسان بهتر از سرمایه گذاری مستقیم است. مفهومش این است که وقتی سهم سرمایه گذاری غیر مستقیم زیاد است، امکان سیاست گذاری بر سیاست گذار فراهم است. ابزار های مالی هم کمبود جدی در آنها وجود دارد. بویژه ابزار های مدیریت ریسک که خودش منجر به این میشود که صندوق های سبد گردان نمیتوانند رفتار مطلوب خودشان را انجام دهند و همان توسعه ابزار ها میتواند به سرمایه گذاری های غیر مستقیم کمک کند.

فرصت ها و چالش های توسعه ابزارمشتقه و بررسی روندبازار سرمایه

گزارش سخنرانی دکتر سعید اسلامی بیدگلی در نشست بین المللی ابزارمشتقه

بوسیله پیشگامان دنیای مالی به روز رسانی شده در شهریور ۱۰, ۱۴۰۰ 0

دکتر سعیداسلامی بیدگلی،دبیرکانون نهادهای سرمایه گذاری ایران در نشست بین المللی ابزارمشتقه که به همت گروه پیشگامان دنیای مالی برگزار شده بود به بررسی روند بازارسرمایه و چالش های توسعه این بازار پرداخت.وی در ادامه سخنرانی خود، فرصت ها و چالش های توسعه ابزار مشتقه در ایران را مورد بررسی قرار داد.

روندهای اخیربازارسرمایه ایران

در بین سال های ۹۸ تا کنون اتفاقاتی در بازار سرمایه افتاده است و شاهد نوسان ها و رشد و افول هایی بوده ایم. در این فاصله فقط قیمت ها رشد نکرد بلکه تعداد کد های معاملاتی هم افزایش قابل توجهی داشت .از طرفی طی سالیان گذشته، یک گره بزرگی در اقتصاد کشور ،به نام سهام عدالت ایجاد شد که عملاً مجموعه حاکمیت نمیدانست که با آن چه کند.از سوی دیگر، عملکرد دولت در کنار اتفاقاتی که در حوزه بین الملل برای اقتصاد ایران افتاد، وضعیت معیشتی دهک های پایینی جامعه را بسیار حاد کرد.لازم به ذکر است در زمانی که یارانه ها ایجاد شدند، آن ها درصدی از هزینه های خانوارها را پوشش میدادند اما این نقش به مرور حذف شد.

تأثیر آزادسازی سهام عدالت بر بازارسرمایه

لذا در تلاش برای جبران این موضوع بحث آزاد سازی سهام عدالت مطرح شد و این امر در دستور حاکمیت قرار گرفت و در شورای عالی بورس نیز جلسات متعددی در این رابطه تشکیل داده شد و در نهایت دارندگان سهام عدالت امکان معامله سهام خود از طریق بازار بورس و اوراق بهادار را پیدا کردند. این امر در عمل باعث شد تعداد سهامداران فعال به دو دلیل توسعه بازار سرمایه و ورود نقدینگی جدید و جاافتادن بازار سرمایه در میان مردم، زیاد شود.

لذا،ما امروز با حدود ۶۰ میلیون کد فعال بعلاوه سهامداران سهام عدالت، مواجهیم. البته چنین توسعه ای عوارض خود را نیز به همراه داشت. بعد از رشد های ایجاد شده انتظاری از سوی سهامداران و انتخابات کشور آمریکا و روی کار آمدن بایدن، بازار رو به ریزش گذاشت و از رشد ها کاسته شد. هم بخش های حبابی و هم دلاری کم کم خود را با رشد ها تطبیق دادند. طبیعتا در این موارد رفتار های هیجانی هم در مجموعه بازار سرمایه بسیار زیاد است؛ به دلیل آنکه نقدشوندگی در بازار زیاد بوده و چسبندگی قیمت همانند سایر بازار ها وجود دارد.

البته که ریزش های شبیه به آن در بازار های جهانی نیز داشتیم. در سالیان گذشته در چین یک فراز و فرود این چنینی را تجربه کردیم ولی به هرحال این فراز و فرود ها برای ایران، موارد عجیبی بود و منجر به رفتار های هیجانی شد اساسا در ذات بازار سرمایه برخی از نوسانات وجود دارد اما به هرحال بازار هایی که عمق کمتری دارند و ایرادات ریزساختاری دارند، بیشتر این شانس را دارند که دچار رفتار های هیجانی بشوند اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ و پدیده های این چنینی ایجاد بشود که میتواند آسیب هایی هم به اقتصاد خانوار و در سطح کلان وارد کند.

چالش بازار سرمایه: نوسانات اقتصاد کلان

میتوانیم چالش های بازار سرمایه را به دو بخش تقسیم کنیم.بخشی از آنها از سمت کلان به بازارهای مالی و دارایی تحمیل میشوند. یعنی اینگونه نیست که شما اگر سکان کامل سیاست گذاری بازار سرمایه در دستتان باشد، بتوانید از برخی از این نوسانات فرار کنید. لذا رشد ها یا اتفاقاتی که در بازار می افتد، بخشی از آنها به نوسانات اقتصادی در سطح کلان بازمیگردد. یعنی ما داریم درباره کشوری صحبت میکنیم که در ۱۰ سال اخیر، سه بار جهش ارزی را تجربه کرده است و بخشی از تریگر(Trigger)های منجر به رشد بازار سرمایه ناشی از شوک های ارزی و بعد تورم های بخشی بوده که عملا مردم میدیدند که از تورم برخی بازار ها جامانده اند بنابراین احساس میکردند که بازار سرمایه میتواند بخشی از این جاماندگی ها را جبران نماید. در نتیجه نوسانات اقتصادی در بازار ایران بسیار زیاد است.

ما جزو معدود کشور ها در جهان هستیم که نتوانستیم مشکل تورم و رشد نقدینگی مان را طی سالهای گذشته حل کنیم. حتی کشور هایی مثل افغانستان و عراق که دولت مستقر و مستحکمی نداشتند و مفهوم بانک مرکزی به معنای واقعی را شاهد نبودند، نرخ های تورمی پایین تری را نسبت به ایران تجربه میکنند. بنابراين بخشی از نوسانات اقتصادی کلان طبیعتا به بازار های مالی و دارایی منتقل خواهد شد. حتی در بازار های غیر سرمایه مثل خودرو و ارز نیز این چنین است و با چالش های جهشی مواجه اند.

معایب اقتصاد بانک پایه ای ایران

اقتصاد ایران به طور سنتی بانک پایه است. البته معایب بانک پایه ای را دارد و از مزایای بانک پایه ای بهره مند نیست. به هر حال تمایل به تامین مالی از طریق بانک، در همه بخش های اقتصادی ایران، مستولی است و اگر طی سالهای اخیر توجهی هم به بازار سرمایه شده، یک دلیل مهم آن این بوده که شبکه پولی ما اساسا قفل شده است.

عدم توجه به توسعه بازارسرمایه

توسعه بازار سرمایه در سیاست گذاری طی سالها متاسفانه در اولویت نبوده است. البته این موضوع با رشد بازار سرمایه طی سالهای ۹۸ تا ۹۹ کمی تغییر کرد و امروز نمیشود در سیاست گذاری ها به توسعه بازار سرمایه توجه نکرد. اما طی سالهای اخیر، اساسا بازار سرمایه در اولویت سیاست گذار ما نبوده است. به خاطر همین شاهد تصمیمات بسیار زیادی بودیم که عملا به توسعه بازار سرمایه لطمه میزند.

سطح پایین شفافیت در اقتصاد ایران

سطح شفافیت نیز اساسا در اقتصاد ایران بالا نیست. این مورد، توسعه بازار و ورود شرکت ها به بازار را تا حدی مشکل میسازد. مثلا طی سال گذشته تلاش بر این شد که شرکت های زیادی وارد بازار شوند اما وقتی وارد مطالعه وضعیت شرکت ها میشدیم، متوجه میشدیم که شرکت اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ ها آمادگی چندانی برای ورود به بازار ندارند. بسیاری از شرکت هایی که به نظر بزرگ بودند، صورت های مالی چندان مرتبی نداشتند. یعنی وضعیت کمک های مالی شان به گونه ای نبود که به راحتی بتوانند وارد بازار سرمایه شوند و اصلاح آنها زمانبر بود. بنابراین نمی‌توانستیم در این دوران رشد و افول به عنوان یک راه حل به آن نگاه کنیم.

چالش دوم: چالش های سطح بازارسرمایه

طبیعتا در سطح بازار نیز چالش هایی وجود دارد. همه چالش ها مربوط به سطح کلان نمیشود. مثلا سطح توسعه ارکان بازار سرمایه ما پایین است. از سازمان بورس و اوراق بهادار گرفته تا بورس ها و کانون ها. به ویژه پس از توسعه بازار، این ارکان از آن توسعه شدید جا ماندند. نهاد ها نیز به همین صورت است. امروزه تعداد نهاد های کمی را میبینیم که توسعه یافتند. هم به لحاظ زیر ساخت و هم به لحاظ نیروی انسانی. البته چالش نیروی انسانی به ویژه با موج مهاجرتی که طی دهه گذشته وجود داشته، یک چالش بسیار جدی است. متاسفانه این مسئله را در استارت آپ ها نیز شاهدیم.

چالش های زیر ساختاری هم داریم. مثل ساختار معاملاتی، دامنه نوسانات، حجم مبنا، موضوع دامنه نوسان، موضوع بازار گردان ها که طی سالیان گذشته، بسیار مورد توجه واقع شده است. و خب سهم سرمایه گذاری مستقیم نیز زیاد است. طی همه این سالها، سیاست گذاری در بازار ما و ساز و کارهای بازار ما به نفع سرمایه گذاری مستقیم بوده است. البته خب همانطوری که عرض شد، توسعه نهادی اندک بوده است. متاسفانه عمر صندوق های سرمایه گذاری شرکت های سبد گردانی کوتاه است و توسعه پیدا نکردند.

بنابراین سهم سرمایه گذاری مستقیم زیاد است. سرمایه گذاری مستقیم که زیاد شود، بسته به سطح سواد مالی که کشور ما پایین است، ممکن است حجم معاملات کوتاه مدت نگر یا معاملات هیجانی را در بازار زیاد کند. مفهومش این نیست که سرمایه گذاری غیر مستقیم لزوما بازده اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ یا دوگانه بازده-ریسک بهتری را به شما میدهد بلکه مفهوم آن این است که اجازه سیاست گذاری در بازار هایی که سرمایه گذاری غیر مستقیم بیشتر است، بیشتر خواهد بود و دست سیاست گذار بازتر است.

اگر بازار میریزد، بسیاری از سرمایه گذاری های غیر مستقیم هم میریزد. بنابراین نمیشود ادعا کرد که بازدهی های سرمایه گذاری غیر مستقیم لزوما در یک بازار پر نوسان بهتر از سرمایه گذاری مستقیم است. مفهومش این است که وقتی سهم سرمایه گذاری غیر مستقیم زیاد است، امکان سیاست گذاری بر سیاست گذار فراهم است.

ابزار های مالی هم کمبود جدی در آنها وجود دارد. بویژه ابزار های مدیریت ریسک که خودش منجر به این میشود که صندوق های سبد گردان نمیتوانند رفتار مطلوب خودشان را انجام دهند و همان توسعه ابزار ها میتواند به سرمایه گذاری های غیر مستقیم کمک کند.

ابزارهای مشتقه،مهم ولی در حاشیه!

یکی از مهمترین ابزارهای مالی که در ایران به صورت کمرنگ آن را داریم، دسته ابزارهای مشتقه هستند. به ویژه در عرصه مدیریت ریسک به مدیران سبدگردان کمک شایانی می کنند. متاسفانه در ایران این نوع ابزار ها سهم جدی ای در بازار سرمایه ندارند.

ایجاد امکان مدیریت ریسک از طریق توسعه انواع استراتژی های سرمایه گذاری بسیار در این زمینه کمک می کند. ما امروزه در بسیاری از استراتژی های ساده سرمایه گذاری نیز در شرکت های سرمایه گذاری محروم هستیم.‌ به خاطر اینکه اساساً این ابزارها وجود ندارند.

مزایای ابزارمشتقه

وجود ابزارهای مشتقه و بازارهای آتی فعال نشان می دهد که ذائقه سرمایه‌گذاران نسبت به روند های آتی چگونه است. این موضوع را با ابزارهای مشتقه می توان هم در بازارهای آتی مشاهده کرد و هم در بازارهای آنی. یعنی خود تغییرات قیمت که در ابزارهای مشتقه رخ می دهد، نشان می دهد که تصور سرمایه گذار از روندهای آتی چگونه است. این موضوع در بازارهای ایران به ویژه با وجود مشکلات زیر ساختاری، بسیار با پیچیدگی مواجه است.

با وجود ابزار مشتقه،بازار نقد شونده می شود و هزینه معاملات به شدت کاهش پیدا می کند. زیرا می توان با سرمایه بسیار اندک وارد بازار ابزارهای مشتقه شد( به دلیل ورود اهرم‌های معاملاتی) و سرمایه گذاران زیادی وارد می شوند و حجم معاملات آتی را افزایش می دهند.

خب ورود سرمایه گذاران بیشتر و افزایش نقدشوندگی و کاهش هزینه ها در معاملات، خود به خود به کامل شدن بازار سرمایه کمک می کند و فرایندهای کشف قیمت را نیز بهبود می بخشد.

لزوم دقت سیاست گذار در راه اندازی ابزارمشتقه

نکته دیگری که بایستی بسیار به آن توجه کرد، این است که ابزارهای مشتقه ریسک های متعلق به خود را نیز داراست. اساساً راه‌اندازی ابزارهای مشتقه حتماً باید با دقت انجام شود. اما اگر سیاست گذار نخواهد هیچ ریسکی در حوزه اجرایی داشته باشد، بازار توسعه پیدا نمی کند.

نگاه بنده اینگونه است که ما باید از تمامی ابزارهایمان برای توسعه بازارهای مختلف و توسعه ابزارها استفاده کنیم. اما زمانی که رفتار ها اساساً هیجانی هستند و فشارهای اجتماعی و نوسانات اقتصادی نیز زیاد است و از طرفی خود دولت کمبودهای نقدینگی دارد و و آن وقت مداخلات مداوم در بازار انجام می دهد، طبیعتاً سیاستگذاری در جهت توسعه بازار کار دشواری خواهد بود.

بنابراین همزمان در کنار اینکه وجود نوعی آرامش برای سیاست گذاری لازم است،ضروری است که سیاست گذار شجاعت هایی نیز برای توسعه بخش های مختلف بازار داشته باشد. به نظر می‌رسد این روزها برای انجام این کار مناسب یک آرامش نسبی در جامعه حاکم است.( تامین سرمایه ها و سبد گردان ها بزرگتر و سواد مالی سهامداران بالاتر رفته است)

ریسک ها و چالش های راه اندازی ابزارمشتقه

ناخودآگاه فعالیتهای سفته بازانه را به‌خصوص با وجود اهرم‌های معاملاتی در بازار سرمایه زیاد می کند. متاسفانه بعضا این فعالیت ها در سخنرانی ها مذموم شمرده می شود. در حالی که این فعالیت‌های سفته بازانه لازمه بازار است.و اگر این فعالیت ها وجود نداشته باشد پوشش دهندگان ریسک عملاً نمیتوانند پوشش ریسکی انجام دهند.

در بسیاری از بازارهای جهانی ابزارهای مشتقه در استراکچر مارکتها معامله نمی شوند. و در بازارهای اُور کانتر otc معامله میشوند. وoct ها کمتر مقررات گذاری شدند. خوب به همین دلیل وقتی ریسک ها افزایش پیدا می کنند، ممکن است ناپایداری ها در مجموعه سیستم مالی هم افزایش پیدا کند. زیرا در بخشی از بازارهای مالی ممکن است نوسانات زیادی وجود داشته باشد. یک ناپایداری قیمتی هم حتی در underlying asset مشاهده می شود. زیرا بعلت وجود اهرم معاملاتی با مقدار کمتری از سرمایه می توانند روی ترند های آینده تاثیر بگذارند.

لذا در اینجا بحث نظارت بر روی معاملات بسیار جدی می شود. متاسفانه یکی از نقص های بازار ما نبود نظارت‌های معاملاتی می باشد. بنابراین می تواند تاثیر مخربی بر بازارهای اولیه داشته باشد.در این جاست که سیاست گذاران باید دقت کنند که توسعه ابزارهای مشتقه، به گونه ای صورت بگیرد که به بقیه بازارها آسیبی نرسد یا مجموع منافع از مجموع ضرر ها بیشتر باشد.

بعضی اوقات به دلیل این مسائل، نهادهای ناظر شروع به وضع قانون های محدودیت زا میکنند که ما علیرغم اینکه حجم معاملات مشتقه مان در برخی از بازارهای مان کم بوده، مشاهده این مشکل و وضعیت(قانون های محدودیت زا) بودیم.

یک ریسک و چالش دیگر مسئله سواد مالی است. اساساً ابزارهای مشتقه در بازار ما با کمبود دانش و متخصص هم مواجه است. یعنی نهادهای مالی نیز آشنایی چندانی با این مسئله ندارد. بنابراین این مسأله میتواند یک چالش برای سیاستگذار هم باشد.

اوراق اختیار فروش تبعی و اوراق اختیار معامله چیست؟

آپشن‌ها (اوراق اختیار معامله) نوعی از اوراق مشتقه هستند که، در بازارهای مالی مورد داد و ستد قرار می‌گیرند. هدف از انتشار و معامله این اوراق، کنترل و کاهش ریسک سرمایه گذاری است. آپشن‌ها این حق را به دارنده آن می‌دهند که خرید و فروش یک دارایی را در یک تاریخ مشخص و با قیمت مشخص انجام شود. همانطور که ذکر شد دارنده آپشن مختار است که در سررسید ( یا تا سررسید) یک دارایی را بخرد یا بفروشد و اجبار و تعهدی در این زمینه ندارد ولی در صورت درخواست دارنده اختیار معامله، ناشر موظف و متعهد به خرید یا فروش به نرخ اعمال می‌باشد.

انواع اوراق اختیار معامله

اوراق اختیار معامله، به اوراق اختیار خرید (call option) و اوراق اختیار فروش (put option) تقسیم می‌شوند. اوراق اختیار خرید، به دارنده آن این اختیار و اجازه را می‌دهد تا در یک تاریخ معین (یا تا تاریخ معین) یک دارایی را به قیمت مشخص از ناشر اختیار خرید، خریداری کند. اوراق اختیار فروش به دارنده آن این اجازه و اختیار را می‌دهد تا در یک تاریخ معین (یا تا تاریخ معین) یک دارایی را به قیمت مشخص به ناشر اختیار فروش، بفروشد.

تاریخ اعمال (expiration date) اوراق اختیار معامله

تاریخ سررسید اوراق اختیار معامله را تاریخ اعمال می‌گویند.

قیمت اعمال (exercise price) اوراق اختیار معامله

قیمتی که برای خرید یا فروش دارایی پایه اوراق اختیار معامله در تاریخ سررسید مشخص می‌شود، قیمت اعمال می‌گویند.

دارایی پایه(Underlying Asset)

اوراق اختیار معامله می‌تواند بر روی دارایی‌های مختلف تعریف و منتشر گردد. همانطور که گفته شد اوراق اختیار معامله نوعی اوراق مشتقه می‌باشد. به این دلیل به این اوراق مشتقه می گویند که هویت خود را از یک دارایی دیگر می‌گیرند. به دارایی اصلی که اختیار معامله بر روی آن تعریف می‌شود دارایی پایه می‌گویند. دارایی پایه می‌تواند یک کالا مانند شمش فولاد، یک محصول کشاورزی مانند گندم یا یک دارایی مالی مانند سهام یک شرکت یا حتی یک شاخص خاص باشد.

اعمال اوراق اختیار معامله (exercise)

چنانچه دارنده اوراق اختیار معامله تصمیم بگیرد از اختیار خود استفاده کند و دارایی پایه را به قیمت اعمال بخرد یا بفروشد اصطلاحا گفته می‌شود اوراق اختیار اعمال شده است.

اوراق اختیار معامله آمریکایی و اروپایی چیست؟

جهت اعمال اوراق اختیار معامله دو روش متفاوت وجود دارد . چنانچه دارنده اوراق فقط در تاریخ سررسید اجازه اعمال داشته باشد اصطلاحا به این مدل ، اوراق اختیار معامله اروپایی گفته می شود. در روش دیگه دارنده اوراق اجازه و اختیار دارد تا تاریخ سررسید ( در یک بازه نه صرفا در یک روز مشخص) هر زمان اراده کند اوراق را اعمال کند به این نوع اصطلاحا اوراق اختیار معامله آمریکایی گفته می شود.

هدف از انتشار و معامله اوراق اختیار معامله

فلسفه وجودی آپشن‌ها، کنترل ریسک تولیدکنندگان و فروشندگان کالا است ولی این اوراق صرفا بر روی دارایی‌های فیزیکی و صرفا توسط تولیدکنندگان و فروشندگان کالا مورد داد و ستد قرار نمی‌گیرد، بلکه طیف وسیعی از سرمایه گذاران و معامله گران این اوراق را با هدف کنترل ریسک یا کسب سود از طریق نوسان قیمت‌ها مورد معامله قرار میدهند. بعلاوه این اوراق هم بر روی کالاهای فیزیکی هم روی دارایی های مالی مانند سهام و شاخص‌های بورس منتشر می‌گردد.

اوراق اختیار فروش تبعی

بر اساس تعاریفی که اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ ارائه شد؛ اوراق اختیار فروش تبعی که در بازار بورس ایران منتشر می‌گردد نوعی از اختیار فروش اروپایی است. برخی از ویژگی‌های این اوراق عبارتند از:

• تنها کسانی می توانند این اوراق را بخرند که سهامدار شرکت باشند.
• امکان فروش اوراق تبعی تا سررسید وجود ندارد.
• سقف خرید این اوراق توسط هر شخص در اطلاعیه عرضه این اوراق مشخص می گردد.
• هر شخص به میزانی که این اوراق را می خرد باید سهام شرکت را داشته باشد.
• چنانچه تا قبل از سررسید اوراق اختیار فروش تبعی، شخصی سهام خود را بفروشد و مجددا بخرد امکان استفاده از اوراق تبعی را نخواهد داشت.

با توجه به شرایط بالا، مشخصا انتشار این اوراق با هدف اطمینان دهی به سهامداران خرد، در جهت حداقل سودآوری، همچنین تشویق فرهنگ سهامداری می‌باشد.

نحوه اعمال و تسویه اوراق اختیار فروش تبعی

قبل از انتشار این اوراق، در اطلاعیه ای بنام اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی اطلاعات لازم در مورد این اوراق شامل نماد معاملاتی، دارایی پایه، تاریخ سررسید، قیمت اعمال، سقف خرید هر شخص حقیقی و حقوقی، تاریخ سررسید، حجم کل عرضه اوراق، ناشر، دوره معاملاتی، دامنه نوسان، حداقل حجم هر سفارش خرید و نحوه تسویه و اعمال این اوراق مشخص می‌‍گردد.

عموما تسویه این اوراق به سه صورت می تواند باشد:

الف: تسویه نقدی: در این روش چنانچه دارنده اوراق از اختیار فروش خود در تاریخ سررسید استفاده کند ناشر به قیمت اعمال که در اطلاعیه این اوراق مشخص شده، وجه نقد بحساب دارنده واریز می‌کند و سهام او را خریداری می‌کند.

ب: تسویه مابتفاوت قیمت روز و قیمت اعمال : در این روش، ناشر سهام را خریداری نمی‌کند؛ بلکه به اندازه مابه التفاوت قیمت اعمال و قیمت دارایی پایه در تاریخ سررسید بحساب دارنده اوراق واریز می‌کند.

ج: تسویه مابتفاوت از طریق واگذاری دارایی پایه: در این روش که کمتر کاربرد دارد در تاریخ سررسید ناشر به اندازه مابتفاوت قیمت اعمال و قیمت روز دارایی پایه، دارایی پایه به دارنده اوراق واگذار می کند.

ارزش اوراق اختیار فروش تبعی

باید توجه داشت که این اوراق، حداقل بازدهی را برای دارنده آن تضمین می کند ولی خرید آن به هر قیمتی توجیه ندارد.

بازده خرید این اوراق به شرح زیر است:

(مبلغ پرداختی بابت خرید سهام و اوراق فروش تبعی) / (مبلغ پرداختی بابت خرید سهام و اوراق فروش تبعی- مبلغ دریافتی بابت اعمال اوراق فروش تبعی)= بازده

بنابراین هرچقدر نرخ خرید این اوراق افزایش یابد بازده حاصل از معامله کمتر شده و از یک نرخ بالاتر حتی وجوهی برای خرید وجود ندارد.

مثالی از اوراق اختیار فروش تبعی

در 7 اردیبهشت 1400، صندوق بازارگردانی هلدینگ خلیج فارس اقدام به انتشار اوراق اختیار فروش تبعی، بر روی سهام شرکت پتروشیمی نوری نمود. در اینجا، صندوق بازارگردانی، ناشر و سهام شرکت پتروشیمی نوری، دارایی پایه می‌باشد.

شرایط این عرضه بشرح زیر می باشد:

همانطور که مشخص است تاریخ سررسید اوراق 15 اردیبهشت سال 1401 و قیمت اعمال 73761 ریال می‌باشد. سهامداران این شرکت، می‌توانند تا سقف 30 هزار ورقه از این اوراق را خریداری کنند. در تاریخ انتشار این اوراق، قیمت سهام شرکت پتروشیمی نوری حدود 60.000 ریال بوده است. چنانچه شخصی این اوراق را خریداری کند و تا تاریخ سررسید نگهداری کند، در تاریخ مذکور دو حالت وجود دارد، چنانچه در 15 اردیبهشت 1401 قیمت هر سهم شرکت پتروشیمی نوری کمتر از 73761 ریال باشد، دارنده این اوراق می‌تواند اوراق اختیار فروش را اعمال کرده و سهام خود را به نرخ 73761 به صندوق بازارگردانی خلیج فارس بفروشد. چنانچه قیمت هر سهم پتروشیمی نوری در تاریخ فوق بیشتر از 73761 باشد قاعدتا دارنده اوراق اختیار فروش، سهام خود را می‌تواند به قیمت بازار بفروشد و نیازی به اعمال این اوراق نیست و خود بخود این اوراق باطل می‌گردد. اولین معامله این اوراق در تاریخ 8 اردیبهشت به نرخ 121 ریال صورت گرفت. چنانچه شخص سهام این شرکت را در تاریخ مذکور به نرخ 60.000 ریال خریداری کند و اوراق اختیار فروش را نیز به نرخ 121 ریال خریداری کند، حداقل بازدهی این شخص به ازای هر سهم تا تاریخ سررسید (15 اردیبهشت 1401) برابر است با 22.6 درصد است.

0.226= (60000+121 ) / (60000-121-73761) = بازده

برای سادگی محاسبات کارمزدهای معاملاتی را در نظر نگرفتیم. در عمل با منظور کردن کارمزدهای خرید و فروش، بازده کمی کمتر از 22.6 درصد خواهد بود. در واقع با پرداخت 121 ریال به ازای هر سهم می‌توان بازده حدود 22 درصدی را بیمه کرد. چنانچه در سررسید قیمت هر سهم نوری بیشتر از 73761 ریال باشد بازده شخص بیشتر از 22 درصد خواهد بود.

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

برای افرادی که در بازار سرمایه و بورس فعال هستند، قرارداد مشتقه یکی از مفاهیم مورد توجه است. قراردادی که ارزشش وابسته به چیز دیگری است و ارزش مستقلی از خود ندارد را قرارداد مشتقه می گویند. در اینجا سعی داریم مفهوم قرارداد مشتقه و کاربرد آن در بورس را شرح دهیم؛ به گونه ایی که افرادی که به تازگی وارد بازار بورس شده اند نیز بتوانند با کلیه مفاهیم آن آشنایی کافی را پیدا کنند.

قرارداد مشتقه چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

قرارداد مشتقه

قرارداد مشتقه شامل قراردادی است که از توافق بین دو طرف ایجاد می شود و یک طرف باید ظرف مدت مشخصی، کار مورد نظر را طبق قرارداد انجام دهد. این نوع قراردادها جزء قرارداهای مالی هستند که ارزش شان از دارایی پایه و یا کالای فیزیکی گرفته می شود. این دارایی می تواند کالا، سهام، نرخ بهره، ساخت و ساز و غیره باشد.

به طور دقیق تر می توان گفت طبق قرارداد مشتقه، هر دو طرف معامله باید متهد شوند که در تاریخ و قیمت تعیین شده، کالایی را با کیفیتی که در قرارداد لحاظ شده است، بر طبق توافق مورد نظر مبادله کنند. این توافق برای خرید و یا فروش یک دارایی معین صورت می گیرد.

علاوه بر این انواع مشتقات مالی در حکم ابزارهایی هستند که می تواند در جهت کاهش ریسک استفاده شوند. در اینجا منظور از مشتقات مالی همان ابزارهای مالی اولیه است که قراردادهای سلف یا آتی، قراردادهای آتی یا آتی مالی، قراردادهای سوآپ یا معاوضه و اختیار معامله را شامل می شود. در ادامه با انواع متداول اوراق مشتقه آشنا می شویم. (1)

انواع متداول اوراق مشتقه در بورس کدامند؟

انواع اوراق مشتقه شامل قراردادهای آتی، قراردادهای سلف، قراردادهای معاوضه و قراردادهای اختیار معامله است که در ادامه به تشریح هر یک می پردازیم.

قراردادهای آتی

در قرار دادهای آتی، توافق بین دو طرف انجام می شود به صورتی که در زمانی در آینده می بایست خرید و یا فروش دارایی مورد توافق با توجه به مقدار تعیین شده انجام گیرد. این قرارداد می تواند بین دو شرکت، دو فرد و یا یک شرکت و یک فرد منعقد شود. در این نوع قراردادها معمولا ابتدا تمام مبلغ پرداخت می شود که به صورت پول نقد و یا اسناد معادل با پول نقد است و در موقع سررسید، کالا تحویل داده می شود. این قراردادها انعطاف پذیری لازم را دارند.

معمولا قراردادهای آتی با یک ریسک مواجه هستند به این صورت که هر دو طرف قرارداد باید مفاد قرارداد را در سر موعد مقرر اجرایی کنند. در صورتی که فقدان نقدینگی هم مطرح شود این نوع قراردادهای آتی، بی فایده می شوند. (1)

قراردادهای سلف

در قراردادهای سلف، قرارداد مورد نظر بین دو طرفی که خارج بورس هستند، بسته می شود و خرید و یا فروش دارایی مورد نظر در تاریخ توافقی با قیمت توافقی انجام می شود. قراردادهای سلف برای بورس کالا استفاده می شوند تا برطبق آن، کالا به خریدار تحویل داده شود. این تحویل با توجه به قیمت تعیین شده و در موعد زمانی مشخص شده انجام می گیرد.

با روند قراردادهای سلف می توان معاملات را آسان تر انجام داد و تضمین مناسبی را برای انجام تعهدات ایجاد کرد. این نوع اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ قراردادها به دو طرف اطمینان می دهد که بهتر و سنجیده تر در بازار فعالیت داشته باشند. قرارداد سلف موازی نیز وجود دارد که مشابه با قرارداد سلف است ولی خریدار قادر است که قرارداد را تا قبل از زمان سررسید به شخص سوم منتقل کند. (1)

قراردادهای معاوضه

قراردادهای معاوضه بر مبنای نرخ ارز، بهره و یا کالا هستند. طی قراردادهای معاوضه، می توان دو جریان شناور و ثابت را با هم دیگر مبادله نمود. این نوع قراردادها برای صنعت نفت بسیار کاربردی هستند. در این نوع قراردادها یک طرف باید پرداخت های خود را با پرداخت های طرف دیگر معاوضه کند. به جای معاوضه از لفظ سوآپ نیز استفاه می شود.

لازم به ذکر است که قرارداد معاوضه یا سوآپ چند نوع دارد. قرارداد سوآپ نقدی و یا ارزی و قرارداد سوآپ نرخ بهره و قرارداد سوآپ کالا، سرمایه و اعتباری از انواع قرارداد سوآپ به شمار می آیند. از این بین می توان گفت قراردادهای سوآپ نرخ اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ بهره بسیار مهم هستند به این دلیل که می توانند به عنوان ابزاری برای مدیریت نمودن ریسک های نرخ بهره استفاده شوند.

این ابزار به ویژه در مواردی که تقاضاها برای ابزارهای مالی افزایش پیدا می کند، بیشتر موثر واقع می شود. سوآپ نرخ ارز هم می تواند برای پوشش دادن ریسک های نرخ ارز مورد استفاده قرار گیرد. ریسک های نرخ ارز معمولا به علت اختلاف قیمت ها در ارزهای مختلف به وجود می آیند. (2)

قراردادهای اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله با وجود دو طرف تحت عنوان خریدار اختیار معامله و فروشنده اختیار معامله انجام می گیرد. خریدار اختیار معامله طی یک قرارداد، برای خرید و یا فروش کالا و یا دارایی پایه در قیمت تعیین شده و در زمان مشخص شده صاحب حق می شود.

فروشنده اختیار معامله در طی یک قرارداد، موظف به فروش کالا یا دارایی به خریدار است و این در صورتی است که خریدار، تقاضای اجرای تعهد را به فروشنده بدهد. این نوع قراردادها برای پوشش دادن ریسک نرخ بهره و بازارهای سهام کاربرد دارند.

نکته ایی که وجود دارد این است که در این نوع قراردادها، خریدار اختیار معامله اجباری به اجرای یک اختیار معامله ندارد بلکه می تواند تا زمان انقضای اختیار معامله صبر کند تا انقضای آن سر برسد. همچنین می تواند قرارداد خود را اجرایی کند؛ بنابراین اجباری در استفاده از حق خود ندارد. (2)

اوراق مشتقه فرابورس چیست؟

اوراق مشتقه فرابوس که به اختصار با OTC نمایش داده می شود؛ شامل قراردادهایی است که به طور خصوصی بین طرفین بسته می شود و واسطه ایی برای آن وجود ندارد.

اوراق مشتقه مبادله ای چیست؟

معاملات ابزار مشتقه‌ای که رسمی و سازمان یافته صورت می گیرد و قابلیت خرید و یا فروش در بازار رسمی اوراق مشتقه را دارند، اوراق مشتقه مبادله ای نامی‌ده می شوند.

کاربرد قرارداد مشتقه در بورس چیست؟

از کاربردهای قرارداد مشتقه می توان به سرعت نقد شوندگی آن اشاره کرد. این نوع قراردادها در بازار هزینه کمتری را به وجود می آورند و می توانند بر افزایش بازده دارایی، تغییر نرخ ثابت بدهی به نرخ شناور موثر واقع شوند. کاربرد دیگر در زمینه کاهش هزینه تامین مالی و تعدیل ساختار جریان نقدی است. همچنین خطر دارایی های پایه با وجود ابزار مشتقه کاهش می یابد.

با وجود قراردادهای مشتقه، یک تفاوت در روند قیمت می تواند تغییراتی را در ارزش این اوراق به وجود بیاورد. اگر ارزش اوراق مشتقه با رشد مواجه شود، می تواند برای سرمایه گذاران سود فراهم کند. نکته حائز اهمیت این است که با وجود ابزار مشتقه و به کارگیری آن، رکود اقنصادی کمتر می شود. (3)

آشنایی با ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه کالایی

ابزار مشتقه مالی

بازارهای مشتقه به چه صورت عمل می کنند؟

مکانیزم بازارهای مشتقه معمولا به سه صورت بازار قراردادهای آنی، بازار قراردادهای آتی و بازار پیمان های آتی است. در بازار قرارداد آنی که به spot contract نیز شناخته می شود، دارایی ها باید با وجه مالی نقد مبادله گردند. معمولا شرکت ها و تولیدکنندگان با این بازار سر و کار دارند. در بازار قرارداد آتی نیز تفاوت قیمت بین ارزش خرید و فروش قرارداد آتی دارایی ها شامل سود است و بانک ها، معامله گران و موسسات مالی به طور مستقیم در آن وارد می شوند.

با این کار ریسک هایی که به علت تغییرات قیمت آینده رخ می دهد به وسیله تثبیت قیمت آتی دارایی فعلی پوشش داده می شود. در بازار پیمان های آتی، شرایطی اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ مانند ماه تحویل، حجم قرارداد، حداقل نوسان قیمتی، روند تحویل و تغییرات قیمتی مجاز در طول روز و غیره به وسیله بورس تعیین می شود.

سپس این موارد توسط کمیسیون معاملات آتی مورد تایید قرار می گیرد. در کل می توان گفت که این نوع از معاملات در بورس سازمان یافته، انجام خواهند گرفت.

معاملات در این حوزه به وسیله موسسات پایاپای صورت می گیرد تا به عنوان یک واسط بین خریدار و فروشنده، ایفای نقش کنند و در حکم ضمانت طرفین معامله واقع شوند.

معرفی سایر مشتقات مالی

• قرارداد سقف که به طور مخفف با Cap نشان داده می شود، خرید برگ اختیار خرید نرخ بهره را در بر می گیرد. این قرارداد در مواردی که نرخ بهره با افزایش روبرو شده و سرمایه گذار دچار ضرر و زیان شده است مورد استفاده قرار می گیرد.
• فروشنده قرارداد سقف می تواند می تواند ضرر و زیان احتمالی خریدار را پوشش دهد و این کار در ازای صرف قیمتی انجام می شود. در این فرایند، فروشنده معمولا بانک است. بنابراین خرید قرارداد سقف برای پوشش افزایش احتمالی نرخ بهره است. این قرارداد می تواند در یک یا چند موعد معین اجرا شود.

• قرارداد کف که به آن floor می گویند، به خرید یک برگ اختیار فروش نرخ بهره شباهت دارد و برای وقتی است که نرخ بهره با کاهش مواجه می شود. قرارداد کف همانند قرارداد سقف می تواند در یک یا چند موعد معین اجرا شود.

• قرارداد کولار که از کلمه collar می آید به این معنی است که خرید قرارداد سقف و فروش قرارداد کف، همزمان انجام شود. این کار برای پوشش وضعیت در برابر افزایش نرخ بهره انجام می شود. در این حالت قرارداد کف یا floor فروخته خواهد شد و مبلغی که از آن حاصل می شود صرف پرداخت ضرر و زیان قرارداد سقف که خریداری شده بود، خواهد گردید.

• قرارداد مشتقه اعتباری یا credit نیز وجود دارد که به منظور پوشش افزایش ریسک اعتباری وام ها پس از معین شدن نرخ بهره وام است. خریدار قرارداد مشتقه اعتباری معمولا بانک ها هستند و فروشنده قرارداد مشتقه اعتباری، شرکت های بیمه هستند. قراردادهای مشتقه اعتباری در قالب قراردادهای سوآپ و یا قراردادهای آتی انجام می شوند. (5)

نتیجه گیری و جمع بندی

در اینجا سعی شد که به مفاهیم قراردادهای مشتقه، انواع آن و کاربردهای حاصل از این قرارداد اشاره شود. مفاهیم مربوط به قرارداد مشتقه به طور کامل مورد بحث و بررسی قرار گرفت تا فعالین حوزه بازار بورس بتوانند با اطلاعات جامع و کامل در این بازار فعالیت داشته باشند و از مفاهیم تخصصی آن نیز اطلاع پیداکنند. بدیهی است که هر چه اطلاعات افراد در شاخه های مختلف بورس بالاتر برود، امکان موفقیت آن ها و اتخاذ تصمیمات به جا بیشتر می شود.

اختیار معامله سهام؛ شاه کلید جلب اعتماد معامله‌گران حقیقی

بازار بورس ایران در یکسال اخیر چندان وضعیت جالبی را ندارد. که این اوضاع تا حدودی از بی‌اعتمادی مردم نسبت به بازار بورس نشات می‌گیرد. در حال حاضر روی تعداد انگشت‌ شماری از سهم‌ها قرارداد اختیار معامله سهام ( بازار آپشن) از نوع خرید و اختیار فروش عرضه می‌شود که دلیل این کار کسب اعتماد معامله‌گران حقیقی بازار بورس است. در این مقاله درمورد ماشین حساب اختیار معامله و همچنین قیمت اعمال نیز صحبت می‌کنیم.

قراردادهای اختیار خرید و اختیار فروش یا در حالت کلی قراردادهای اختیار معامله که به بازار آپشن هم معروف هستند اولین بار در سال ۱۹۷۳ در «بورس اختیار معامله شیکاگو» ایجاد شد. بعدها این معاملات به بخش مهمی از معاملات بازارهای بورس و معاملات ابزارهای مشتقه تبدیل شدند.

اختیار معامله (بازار آپشن) سهام چیست؟

اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده متعهد می‌شود در صورت درخواست خریدار تعداد مشخصی از دارایی موضوع قرارداد را به قیمت اعمال معامله کند. خرید اوراق می‌تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق مشخصات قرارداد، قرارداد را اعمال کند.

فروشنده اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد مبلغ معینی به نام قیمت اعمال از خرید اوراق دریافت می‌کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد فروشنده ضمن قرارداد متعهد می‌شود مبلغی را به‌عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد. و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله آن را تعدیل کنند.

هر یک از خریدار و فروشنده می‌تواند در مقابل مبلغی معین اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کند که وی جایگزین آن‌ها خواهد بود. اوراق اختیار معامله می‌تواند به ‌صورت اختیار فروش یا خرید باشد.

بازار آپشن، قیمت اعمال و قرارداد خرید و فروش | کالج تی بورس

انواع قرارداد های اختیار معامله

به ‌طور کلی دو نوع قرارداد اختیار معامله یا بازار آپشن وجود دارد:

قرارداد اختیار خرید : این قرارداد به دارنده آن این حق را می‌دهد تا دارایی را در تاریخ معینی و با قیمت مشخص خریداری نماید.

قرارداد اختیار فروش : این قرارداد به دارنده آن حق فروش یک دارایی در تاریخ معین و با قیمت مشخص را می‌دهد.

نحوه ورود به یک قرارداد اختیار معامله سهام

نحوه ورود به قرارداد اختیار معامله یا بازار آپشن بستگی به پیش ‌بینی سرمایه‌گذار و هدف وی از اتخاذ موقعیت در بازار قرارداد اختیار معامله می‌باشد. اگر مشتری سهم پای قرارداد را در سبد دارایی خود داشته باشند، در این صورت با اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش می‌تواند سهم خود را در مقابل نوسانات قیمتی پوشش دهد. اگر مشتری افزایش قیمت سهام را پیش‌بینی کند، می‌تواند با خرید اختیار خرید و اعمال قیمت آن در سر رسید به کسب سود بپردازند.

همچنین با پیش‌بینی کاهش قیمت سهم پایه در آینده می‌تواند اقدام به فروش اختیار خرید نماید. و با پیش‌بینی افزایش قیمت سهم پایه می‌تواند نسبت‌ به فروش اختیار فروش اقدام کند.

اختیار خرید

برای ساده کردن مفهوم اختیار معامله سهام آن را بصورت یک مثال تعریف می کنیم:

اگر فردی بر اساس تحلیل خود از سهمی به عنوان مثال وخارزم به این نتیجه برسد که این سهم که الان در سطح قیمتی 4735 قرار دارد تا فروردین 1401 به سطح قیمتی 20000 می رسد. اما معامله‌گر با توجه به شرایط بازار تردید در خرید این سهم دارد در اینجا راه‌حلی که وجود دارد این است که در گاهی از مواقع اطلاعیه‌ای تحت عنوان اطلاعیه عرضه اوراق اختیار خرید وخارزم منتشر می‌شود. که در آن توضیح داده شده زمان سررسید این اوراق 20 اسفند است و قیمت خرید تضمینی وخارزم در آن 15000 است .

در این زمان معامله‌گری این توانایی را دارد با پرداخت 100 تومان به ازای هر سهم به این قرارداد بپیوندد به این معنی که فرد می تواند در 20 اسفند:

– اگر سطح قیمتی سهم وخارزم بیشتر از قیمت خرید تضمینی یعنی 15000 بود اقدام به فعال کردن قرارداد کند در این حالت کارگزار موظف است که به اندازه تعداد سهامی که معامله‌گر در زمان انتشار اطلاعیه عرضه اوراق اختیار وخارزم بابت آن 100 تومان پرداخت کرده است، سهم وخارزم با قیمت اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ تضمینی 15000 خریداری کرده و در حساب معامله‌گر بنشاند. در این حالت معا‌مله‌گر از ما به تفاوت 15000 تا سطح قیمتی 20 اسفند را سود می کند و این توانایی را دارد که سهام خود را 20 اسفند فروخته یا اینکه تا زمانی که می‌خواهد در پرتفوی خود نگهداری کند.

البته این موضوع را نباید نادیده گرفت که 100 تومان پرداخت شده در ابتدا کار را هم باید به ‌علاوه قیمت خرید تضمینی کرد تا مشخص شود قیمت خرید هر سهم وخارزم در نهایت چه عددی شده است.

– اگر سطح قیمتی سهم وخارزم کمتر قیمت خرید تضمینی یعنی 15000 بود آن زمان معامله‌گر می‌تواند قرارداد را اجرا نکرده و تنها 100 تومان پرداخت شده در ابتدای کار را به عنوان ضرر در نظر گیرد.

اختیار فروش

برای ساده کردن مفهوم اختیار معامله سهام آن را بصورت یک مثال تعریف می‌کنیم:

اگر فردی بر اساس تحلیل خود از سهمی به عنوان مثال ارفع به این نتیجه برسد که این سهم که الان در سطح قیمتی 15500 قرار دارد تا فروردین 1401 به سطح قیمتی 35000 می رسد. اما معامله‌گر با توجه به شرایط بازار تردید در خرید این سهم دارد در اینجا راه ‌حلی که وجود دارد این است که در گاهی از مواقع اطلاعیه‌ای تحت عنوان اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش ارفع منتشر می‌شود که در آن توضیح داده شده زمان سررسید این اوراق 20 اسفند است و قیمت خرید تضمینی ارفع در آن 40000 است.

در این زمان معامله‌گری این توانایی را دارد با پرداخت 100 تومان به ازای هر سهم به این قرارداد بپیوندد در این وضعیت هزینه این معامله به این‌صورت است که به ازای هر تعداد سهامی که معامله‌گر دارد 100 تومان اوراق تضمین خریداری کرده و از طرفی به ازای هر سهام خود مبلغ 15500 که قیمت روز سهم ارفع است را پرداخت می‌کند. در نتیجه معامله‌گر می‌تواند در 20 اسفند:

– اگر سطح قیمتی سهم ارفع کمتر از قیمت خرید تضمینی یعنی 40000 باشد معامله‌گر قرارداد را جرا می کند و کارگزار موظف است که تعداد سهام مشخص شده را به قیمت هر سهم 40000 خریداری کند. در حالت معامله‌گر از ما به تفاوت قیمت 15500 تا 40000 به سود می‌رسد.

– اگر سطح قیمتی سهم ارفع بیشتر از قیمت خرید تضمینی یعنی 40000 باشد معامله‌گر قرارداد را ار اجرا نکرده و صرفا 100 تومان پرداخت کرده را به عنوان مبلغ بیمه سهام خود به حساب می‌آورد.

بطور کلی معامله‌گر این توانایی را در زمان سررسید براساس تحلیل خود قرارداد را اجرا کند یا نکند.

ماشین حساب اختیار معامله سهام

شما می‌تواند با مراجعه به سایت ماشین ‌حساب اختیار معامله بطور دقیق سود و زیان خود را با توجه نوع قرارداد محاسبه کنید. برای ارجاع به صفحه ماشین حساب اختیار معامله، سایت بازار بورس اوراق بهادار تهران کلیک کنید.

ابزار مشتقه

ابزار مشتقه به قرارداد یا اوراقی گفته می‌شود که ارزش آن وابسته به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز اصلی است و هیچ گونه ارزش مستقلی ندارد. پیمان آتی و اختیار معامله دوگونه از این ابزارها هستند که به طور معمول در بورس‌های معتبر جهان داد و ستد می‌شوند.

ابزار مشتقه به منظور ابزاری برای کاهش ریسک مورد استفاده قرار می‌گیرد و شامل مواردی نظیر موارد زیر می‌شود:

– قرارداد های اختیار معامله

– ابزار مشتقه قرارداد سلف

– ابزار مشتقه قرارداد فوروارد

قیمت اعمال و ماشین حساب اختیار معامله سهام​ | کالج تی بورس

انواع قرارداد های اختیار معامله سهام (بازار آپشن)

اختیار معامله اروپایی: اختیار معامله ‌هایی هستند کــه اعمال آن‌ها فقط در زمان سررسید مقرر شده، صورت می‌پذیرد و خریدار اختیار معامله‌ هیچ‌گاه قبل از زمان سررسید قید شده در اختیار معامله‌ مجاز به استفاده از اختیار معامله‌ خود نیست. قرارداد های اختیار معامله‌ در شرکت بورس کالای ایران با سبک اروپایی اعمال می‌شود.

اختیار معامله آمریکایی: تفاوتی که ایــن نوع اختیار معامله‌ها بــا نوع اروپایی دارند، در زمان مجاز برای اعمال این اختیار معامله‌ها است. اختیار معامله‌های آمریکایی برخلاف نوع اروپایی در هر تاریخی قبل از زمان سررسید قابل ‌اعمال هستند.

اختیار معامله برمودان: در این قرارداد اختیار معامله، خریدار می‌تواند در چند تاریخ معین‌شده، درخواست اعمال قرارداد بدهد و فروشنده هم باید تنها در این روزها به تعهد خرید یا فروش خود عمل کند.

اوراق بهادار چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

هرکسی حداقل یکبار در زندگی نام اوراق بهادار را شنیده است. حتی افرادی که هیچ علاقه یا توجهی به مسائل مالی هم ندارند حداقل یکبار یا نام آن را در اخبار تلویزیون و برنامه های اقتصادی شنیده اند، یا آن را در روزنامه و کتاب ها خوانده اند.

آنچه واضح است این است که خیلی از افراد دانشی در مورد اوراق بهادار ندارند و خود را از اطلاعات مربوط به آن بی نیاز می دانند. اما از آنجا که در سال های اخیر بحث های مرتبط با بازار بورس و سهام به بحثی داغ و روزمره تبدیل شده و تقریبا همه مردم در مورد آن صحبت می کنند لازم است اطلاعات کافی در مورد اوراق بهادار داشته باشیم. می پرسید چرا؟ ارتباط اوراق بهادار و بورس چیست؟

تا پایان این مقاله علاوه بر اینکه ارتباط اوراق بهادار و بورس را متوجه می شوید به تعریف درستی از اوراق بهادار می رسید و با انواع آن آشنا می شوید. اما قبل از آن باید به کمی عقب تر از اوراق بهادار برگردیم.

انواع دارایی را بشناسید!

هر چیزی که در دنیای اقتصاد و حسابداری با عنوان دارایی شناخته می شود در یکی از 2 دسته انواع دارایی قرار می گیرد:

1. دارایی های مشهود: دارایی مشهود قابل لمس و قابل مشاهده است و جنبه فیزیکی دارد. اسکناس، مسکن، خودرو و … برخی از انواع دارایی های قابل مشهود هستند.
2. دارایی های نامشهود: در مقابل دارایی مشهود دارایی نامشهود قرار دارد که جنبه فیزیکی ندارد و ممکن است قابل مشاهده نباشد، اما ارزشمند است. مانند: سرقفلی، برند، اوراق بهادار و …

راستی پیشنهاد می کنیم مقاله استانداردهای بین المللی حسابداری را از دست ندهید. در این مقاله به مهمترین نکاتی که باید در مقاله های استاندارد بین المللی بدانید اشاره کرده ایم.

اوراق بهادار چیست؟

اوراق بهادار یک نوع دارایی نامشهود محسوب می شود. در واقع این دارنده این دارایی مالی می تواند آن را به شخص دیگری منتقل کند و دارنده آن حق و حقوق مشخصی هم دارد. اوراق بهادار برگه هایی هستند که خود ارزش مالی ندارند، اما شما می توانید آن ها را خرید و فروش کنید.

در تعریف علمی اوراق بهادار که در زبان انگلیسی با عبارت Securities شناخته می شود تضمین کننده حقوق مالی برای مالک است که می تواند آن را معامله کند.

اوراق بهادار به عنوان یک ابزار مالی شناخته می شود. این ابزار مالی برای مالک خود ارزش مالی ایجاد می کند. به شرکت هایی که اوراق بهادار صادر می کنند نیز توزیع کننده گفته می شود.

کاربرد اوراق بهادار به عنوان یک دارایی مالی

اوراق بهادار با توجه به نوع آن، کاربردهای مشخصی دارد. برای مثال در یک شرکت که در بورس سهام آن معامله می شود، اوراق بهادار سهام نشان دهنده این است که فرد دارنده سهام به عنوان یک مالک چه موقعیتی دارد. بنابراین با توجه به انواع مختلف اوراق بهادار کاربرد آن ها نیز با یکدیگر متفاوت است. بد نیست با انواع اوراق بهادار آشنا شویم.

یکی از موضوعات مهم در بحث حسابداری بحث معافیت های مالیاتی است، پیشنهاد می کنیم در مقاله معافیت مالیاتی در مورد اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ آن بیشتر بخوانید.

انواع اوراق بهادار

به طور کلی اوراق بهادار به سه دسته اصلی تقسیم می شود که این دسته ها هر کدام زیر مجموعه های خود را نیز دارند.

1. اوراق صاحبان سهام
2. اوراق بدهی
3. اوراق مشتقه

1 – اوراق صاحبان سهام (حقوق صاحبان سهام) چیست؟

پیش تر در مقاله حقوق صاحبان سهام به طور مفصل در مورد این موضوع صحبت کرده ایم. حقوق صاحبان سهام یکی از انواع اوراق بهادار است.

هرگاه شرکتی سرمایه خود را به بخش های مساوی تقسیم کند و آن را به عنوان سهام شرکت برای فروش بگذارد شما با خرید هر سهم از این مجموعه سهام، سهامدار آن شرکت خواهید شد. به همان اندازه که سهام یک شرکت را خریده باشید دارای حقوق صاحبان سهام هستید و در شرکت مورد نظر مالکیت خواهید داشت. شما قانونا در آن شرکت حقوق و حقوقی دارید.

سهام خود به دسته های مختلفی تقسیم می شود که شامل موارد زیر است:

انواع سهام

سهام نیز خود به دسته های مختلفی تقسیم می شوند و معیارهای متفاوتی برای دسته بندی سهام وجود دارد:

• سهام عادی
• سهام ممتاز (ترکیبی)

سهام عادی یکی از متداول ترین انواع اوراق بهادار است. این نوع سهام معمولا در بورس اوراق بهادار مورد معامله قرار می گیرد و دارای دو نوع ارزش بازاری و ارزش اسمی است. ارزش اسمی سهام در ایران 100 تومان است، اما ارزش بازاری آن بر اساس میزان عرضه و تقاضا مشخص می شود. نکته مهم و قابل توجه در مورد سهام عادی این است که بابت خرید سهام عادی سود ثابت کسب نمی کنید.

2 – اوراق بدهی چیست؟

اوراق بدهی یا همان اوراق قرضه راهی برای تامین مالی پروژه های در دست اجراست. نبود منابع مالی کافی مشکلی است که بسیاری از پروژه ها ممکن است با آن روبرو شوند. این روش به دلیل اینکه روشی ساده در تامین مالی محسوب می شود و هزینه بسیار کمی نسبت به روش های دیگر تامین مالی دارد اهمیت زیادی دارد. اوراق بدهی اوراق مشتقه در کجا معامله می‌شوند؟ در واقع نوعی از اوراق بهادار هستند.

اوراق بدهی نیز خود به 2 دسته اوراق بدهی دولتی و اوراق بدهی شرکتی تقسیم می شوند که هر کدام جزئیات مربوط به خود را دارند.

اوراق مشارکت

اوراق بدهی در دو دسته اوراق بدهی دولتی و اوراق بدهی شرکتی انواع مختلفی از اوراق بدهی را جای داده است. اوراق صکوک شرکتی، اوراق منفعت، اوراق خزانه دولتی، اوراق استصناع، گواهی سپرده، اوراق مرابحه، اوراق سلف موازی استاندارد و اوراق بهادار وثیقه ای برخی از این انواع اوراق بدهی هستند که به صورتی شرکتی یا دولتی توزیع می شوند، اما مهمترین اوراق بدهی اوراق مشارکت دولتی و شرکتی است. همانطور که می توان از نام این اوراق حدس زد، سرمایه گذاران با خرید این طرح در آن شراکت می کنند.

3 – اوراق مشتقه چیست؟

مهمترین خصیصه اوراق مشتقه این است که این دارایی به خودی خود ارزشی ندارد و ارزش آن با دارایی و کالای فیزیکی مورد معامله مشخص می شود.

برای مثال اگر قصد عقد قراردادی در مورد خاویار داشته باشید، قرارداد میان شما و فروشنده همان اوراق مشتقه است. در واقع بهای این قرارداد و قیمت آن نیز بر اساس قیمتی که برای کالای مورد معامله تعیین شده مشخص می شود.

اوراق مشتقه نیز به 4 دسته مختلف تقسیم می شوند:

1. قرارداد سلف
2. قرارداد آتی
3. قرارداد اختیار معامله
4. قرارداد معاوضه

در پایان پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با یکی از بهترین نرم افزارهای حسابداری داخلی از صفحه نرم افزار حسابداری دیدن کنید.