بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس

کمتر از ۲ درصد معاملات روزانه بورس، الگوریتمی است

کمتر از ۲ درصد معاملات روزانه بورس با استفاده از ابزار الگوریتم صورت می‌گیرد و الگوریتم نمی‌تواند تعیین کننده روند بازار سرمایه و معاملات تمام سهم‌ها باشد.

به گزارش بازار به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، در دو سال گذشته که روند معاملات بازار سهام شیب نزولی داشته، هر از چند گاهی از سوی برخی فعالان بازار، معاملات الگوریتمی به عنوان دلیل منفی‌های بورس عنوان می‌شده. بعضی منتقدان معاملات الگوریتمی، این معاملات را منصفانه نمی‌دانند و انتظار دارند انجام معاملات الگوریتمی با دستور سازمان بورس و اوراق بهادار متوقف شود.

معین زرین خط، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با خبرنگار سنا در این خصوص بیان کرد: توقف معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه با دستور سازمان بورس و اوراق بهادار امکان پذیر نیست و فقط منجر به توقف فعالیت‌های رسمی و کاهش شفافیت فضای معاملات الگوریتمی خواهد شد. در حال حاضر شرکت‌هایی که اقدام به انجام معاملات الگوریتمی می‌کنند با تگی که روی سفارشات آنها می‌خورد، مجزا از سفارشات سایر سامانه‌ها توسط شرکت مدیریت فناوری بورس رصد می‌شوند. در نتیجه اگر مانند هر فضای دیگری در بازار سرمایه هم سیاست ممنوعیت و محدودیت و فیلتر کردن الگوریتم و. در پیش گرفته شود، فقط شفافیت کمرنگ‌تر خواهد شد. در حال حاضر هم احتمالاً اشخاصی به صورت غیررسمی از ابزار الگوریتم در معاملات خود استفاده می کنند و محدودیت‌ها تنها فعالیت غیررسمی را تشدید خواهد کرد.

وی در پاسخ به این سوال که "آیا معاملات الگوریتمی در تشدید منفی‌های بازار سرمایه تاثیرگذار بوده یا نه" گفت: بعید می‌دانم که تحلیلگران بازار سرمایه و مدیران سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و نهادهای مختلف فعال در این بازار، معاملات الگوریتمی را دلیل منفی‌های بازار سرمایه بدانند. کمتر از ۲ درصد معاملات روزانه بورس با استفاده از ابزار الگوریتم صورت می‌گیرد و الگوریتم نمی‌تواند تعیین کننده روند بازار سرمایه و معاملات تمام سهم‌ها باشد.

زرین خط تصریح کرد: انتقاد به عملکرد الگوریتم‌ها همچون برزخی است که در زمان ورود کدهای آنلاین به بازار سرمایه برای این بازار ایجاد شده بود و عده‌ای مخالف فعالیت کدهای آنلاین در این بازار بودند! استفاده از تکنولوژی‌های جدید در بازار سرمایه همچون هر فضای دیگری اجتناب‌ناپذیر است و البته که گسترش این تکنولوژی در بازار و فراهم کردن امکان انجام معاملات الگوریتمی برای تمامی کدهای معاملاتی زمان‌بر است. اما نباید انتظار داشت انجام معاملات الگوریتمی متوقف شود؛ همانطور که نباید انتظار داشت که با زدن یک دکمه و به سرعت تمامی فعالان این بازار به الگوریتم دسترسی داشته باشند. ضمن اینکه حتی اگر چنین امکانی فراهم شود، تمامی فعالان بازار سرمایه انگیزه یا دانش کافی برای استفاده از این ابزار را نخواهند داشت. اما هیچ شخصی نمی تواند از نظر علمی و منطقی ثابت کند الگوریتم در منفی‌های بازار سرمایه تاثیرگذار بوده است. البته که نباید به مخالفان و منتقدان خیلی هم سخت گرفت. کما اینکه شاید در ابتدای ظهور الگوریتم‌ها در بورس‌های خارجی هم مخالفت‌ها و انتقاداتی مطرح شده باشد؛ چرا که اصولاً هر پدیده ناشناخته‌ای می تواند ترس و نگرانی به دنبال داشته باشد و باید تلاش کنیم شناخت فعالان بازار سرمایه از الگوریتم بیشتر شود.

این کارشناس بازار سرمایه ضمن تاکید بر استفاده گسترده از الگوریتم در معاملات بورس‌های خارجی اظهار کرد: طبق آمارها در بورس کشورهای توسعه یافته بیش از ۵۰ درصد از معاملات با استفاده از الگوریتم صورت می‌گیرد و الگوریتم در تضاد با کارایی بازارها نیست.

وی اضافه کرد: این تصور که بزرگ‌ترین استفاده کنندگان ابزار الگوریتم در بازار سرمایه ما، بازارگردان‌ها هستند اشتباه است. ضمن اینکه معتقدم با وجود تمامی انتقادهایی که به عملکرد بازارگردان‌ها مطرح شده باز هم حضور بازارگردان‌ها از عدم حضور آنان موثرتر و مفیدتر است و حداقل موجب افزایش نقدشوندگی سهم‌ها شده است. در مورد معاملات الگوریتمی هم اگرچه به سبب حجم پایین معاملات الگوریتمی نمی‌توان با قاطعیت گفت معاملات الگوریتمی موجب افزایش نقدشوندگی بازار شده؛ اما در صورت توسعه این ابزار و در بلند مدت، حتماً تاثیر الگوریتم‌ها روی نقدشوندگی بازار سرمایه مثبت خواهد بود.

وی در خاتمه خاطرنشان کرد: نکته اینجاست که برخی از فعالان بازار سرمایه معتقدند عده ای با استفاده از الگوریتم اقدام به منفی کردن بازار می کنند! اما سوال اصلی این است که این اشخاص چه نفعی از منفی کردن بازاری که منافع خودشان نیز در آن مطرح است، خواهند بُرد؟ فراموش نکنید اکثر حقوقی های بازار سرمایه در قیمت‌های بالا و از روزهای ابتدایی ریزش این بازار تا کنون به منظور حمایت از سهم‌ها، آنقدر سهام خریداری کرده‌اند که حالا انگیزه‌ای برای فروش در قیمت پایین و خراب کردن سهم نداشته باشند!

معاملات الگوریتمی

اگر بخواهیم به زبان ساده معاملات الگوریتمی را تعریف کنیم، به هر نوع معامله خودکار اعم از اینکه پربسامد ( High Frequency Trading) یا کم بسامد باشد معاملات الگوریتمی می‌گویند. به عنوان یک نمونه ساده، حد سود و ضرر یک الگوریتم، معاملاتی است که با رسیدن قیمت به اعداد خاصی، دستور خرید یا فروش خودکار را انجام می‌دهد. اما آیا معاملات الگوریتمی به همین موارد ختم می‌شود؟ پاسخ قطعا خیر است. حدود سود و ضرر و الگوریتم‌های از این دست در طیف الگوریتم‌های معاملاتی در ابتدای طیف و در سمت الگوریتم‌های پایه‌ای و بسیار ساده قرار می‌ ‎ گیرند؛ به نحوی که در سمت دیگر طیف، یک الگوریتم معاملاتی است که بدون دخالت انسان تمام نمادها را بازرسی، ارزیابی و به کمک داده‌های بنیادی و تکنیکال، تحلیل کرده سپس فرآیند انتخاب سبد سهام، تخصیص دارایی به هر نماد، خرید در نقطه درست و فروش در نقطه درست و شناسایی سود ضمن رعایت ریسک تعریف شده را به صورت خودکار انجام می‌دهد. ترسناک شد اما واقعی است. در حال حاضر الگوریتم‌هایی در دنیا وجود دارند که تمام این زنجیره را به صورت اتوماتیک انجام می‌دهند. پس به طور ساده، هر معامله خودکار می‌تواند در نقطه‌ای از طیف معاملات الگوریتمی قرار گیرد. اگر بخواهیم این طیف را بر اساس عملکردهای آن طبقه‌بندی کنیم.

***در جلسه‌ی 2 از دقیقه 23:17 تا 27:30 مشکل صوتی وجود دارد***

***در جلسه‌ی 8 از دقیقه 53:23 تا 73:43 مشکل صوتی وجود دارد***

سرفصل‌های دوره معاملات الگوریتمی

21:25 ساعت (شامل 21:25 ساعت محتوای آموزشی)

نظرات (3 نظر)

دوست عزیز این دوره های مکتب خونه هم برای کلاس های ضبط شده کلاس درس دانشجویان فوق لیسانس در دانشگاه شریف هست ربطی هم به مدیریت مالی نداره . بسیار عالی بود مرسی از مکتب خانه بابت این دوره مفید

سلام 👋 شاید ب عنوان یه کلاس دانشگاهی در حد فوق لیسانس خوب باشه، اما حتی ب درد یه دانشجوی لیسانس مدیریت مالی هم نمیخوره، چ برسه ب سایر مردم جامعه و یا حتی سایر رشته ها

سوالات پرتکرار

ما همواره تلاش کرده­‌ایم که دروس را به طور کامل ضبط نماییم و در اختیار شما دوستان قرار دهیم. اما گاهی برخی ناهماهنگی ها سبب می شود که یک یا تعدادی از جلسات یک درس ضبط نشود. توضیح این گونه نواقص در توضیح درس­ ها آمده است.

در صورتی که با هر گونه مشکلی رو به رو شدید می توانید از طریق صفحه ارتباط با ما به ما اطلاع دهید تا ما سریعا مشکل را پیگیری و برطرف نماییم.

دکتر حمیدرضا آرین تحصیلات متوسطه خود را در دبیرستان البرز گذارند و سپس برای دوره کارشناسی راهی دانشگاه صنعتی شریف گردید. پس از اخذ مدرک کارشناسی‌ارشد در ریاضیات محض از همان دانشگاه، در دوره دکترای دانشگاه تورنتو با بورسیه کامل پذیرفته شد. وی در دانشگاه تورنتو دروس خود را با نمرات اول (وکامل) گذراند و بنابر قوانین دانشگاه از امتحان جامع دکترا معاف گردید. پس از اخذ دکترای مهندسی مالی از دانشگاه تورنتو، از سال ۲۰۰۹ تا سال ۲۰۱۷ با ارتقا درجه به ‌عنوان مدیر ارشد ریسک بازار سرمایه در رویال بانک کانادا در تورنتو و مرکز مالی جهانی نیویورک به‌‌کار پرداخت. هم‌زمان با کار در بازار کانادا و آمریکا، دکترآرین به‌عنوان استاد مدعو مدیریت مالی در دانشگاه رایرسون نیز به تدریس پرداخت و استارتاپ موفق مارتینگل را در کانادا برپا نمود. ضمنا ایشان دارای معتبرترین مدارک حرفه‌ای در زمینه مالی، مانند چارتر مشاور ارشد مالی ( CFA )، وچارتر مدیریت ریسک مالی ( FRM ) می‌باشند. در دانشگاه‌های تورنتو، رایرسون و صنعتی شریف دروس مدیریت ریسک، اصول بانکداری، مهندسی مالی، ریاضیات مالی، اصول بازار انرژی و مدیریت سرمایه‌گذاری را تدریس نموده و در کنفرانس‌های بین‌المللی و کارگاه‌های آموزشی علوم مالی در سراسر جهان از جمله تهران، لندن، نیویورک، تورنتو، بارسلون و بوداپست در مورد تجربیاتش در بازارهای مالی سخنرانی داشته‌ است. وی از سال ۲۰۰۶ تاکنون عضو پیوسته در لابراتوآر ریسک دانشگاه تورنتو ( RiskLab Toronto ) بوده و مدل فعلی لابراتوآر ریسک خاتم بر اساس پیشنهادات ایشان از تجربیات لابراتوآر ریسک تورنتو در سال ۱۳۹۷، در تهران بنا گردیده است.

اقتصاد،حسابداری، مدیریت،مالی و سرمایه گذاری

معاملات الگوریتمی در اصل یک سیستم خودکار شده برای قرار دادن و مدیریت دستورهای معامله در ابزارهای مالی مختلف از طریق برنامه های کامیپوتری بر مبنای الگوریتم های ریاضی است. معاملات در معاملۀ الگوریتمی بدون حضور انسان انجام شده و یک معامله گر الگوریتمی یا یک معامله گر کمّی (عددی) در وضعیت های متفاوت در زبان برنامه نویسی فقط الگوریتم های رفتار یک ربات را تعریف می کند (سیستم های معاملاتی مکانیکی (MTS) ). آنها بر اساس تحلیل قیمت های قبلی ابزارهای مالی ، احتمال کاهش قیمت آینده در محدودۀ ارائه داده شده را پیش بینی می کنند. ربات وارد یک تراکنش می شود یا اینکه اگر تغییرات خاصی در قیمت نمودار دارائی معاملاتی ایجاد شود از آن خارج می شود. یک روش متداول در معاملۀ الگوریتمی، معاملۀ تناوب بالا (HFT) نامیده می شود که عبارت است از انتقال معاملۀ الکترویکی در سرعت های بسیار بالا. ربات های تناوب بالا با هدف جمع آوری سودهای بالا معاملات کوتاه مدت را با حجم های بالا باز می کنند و می بندند.کارشناسان پیش بینی می کنند با توجه به شرایط مناسب بازار و وجود معاملات الگوریتمی بورس ایران احتمال پیشرفت های بیشتر را هم دارد.

هشدار سازمان بورس به متخلفان در معاملات الگوریتمی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد: معاملات الگوریتمی که از الزامات ماده 10 دستورالعمل اجرایی معاملات برخط تبعیت می‌کند در سامانه معاملات دارای برچسب‌های جداگانه بوده و قابل شناسایی است.

با این حال افرادی که بصورت غیرمجاز و از طریق کدنویسی بر بستر برخط، اقدام به استفاده از الگوریتم می‌کنند، بطور قطع قابل شناسایی نبوده و صرفا از طریق مطالعه رفتار سهامداران، موارد مشکوک به استفاده از معاملات الگوریتمی شناسایی می‌‏شود.

مجموع نسبت حجم و ارزش معاملات الگوریتمی مجاز به حجم و ارزش کل معاملات در 7 ماه سال جاری بسیار اندک و یک درصد بود که عمده استفاده‌کنندگان از معاملات الگوریتمی نیز بازارگردان‌ها هستند.

با توجه به ماهیت معاملات الگوریتمی و امکان استفاده هر کاربر بر خط از ربات‌های سفارش‌گذاری بدون ثبت لاگ الگوریتمی، شناسایی دقیق این گونه معاملات بدون توجه به نوع فعالیت صورت گرفته امکان‏‌پذیر نیست. لذا تنها راه شناسایی معاملات الگوریتمی غیرمجاز، شناسایی الگوهای رفتاری این معاملات است. الگوهایی که بعضاً با رفتارهای سهامداران عادی نیز می‌تواند تشابه داشته باشد.

بنابراین نظارت‌های صورت گرفته در واحدهای نظارتی، قائم به فرد انجام دهنده معاملات اعم از انسان یا ربات نیست و هرگونه فعالیتی که منجر به نقص قوانین و یا بر هم زدن روند طبیعی معاملات شود، چه بصورت الگوریتمی یا عادی انجام‌ شده باشد، شناسایی و با شخص متخلف برخورد لازم صورت می‌‏گیرد.

معاملات الگوریتمی بلای بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس جان بورس یا عامل ارتقای نقدشوندگی

خبرگزاری فارس، معاملات الگوریتمی بورسها در سراسر جهان، از آمریکا و اروپا تا هند و چین و سنگاپور در حال بیرون راندن کامل معاملات سنتی و دستی است. سهامداران و شرکت‌‌هایی که هنوز نتوانسته‌اند با این روش‌ عمل ‌کنند، در حال خارج شدن از بازارهای مالی این کشورها هستند.

رقابت بین شرکت‌‌های سرمایه‌گذاری برای استفاده از این روش‌های مدرن بالا گرفته و معاملات الگوریتمی جزء جدایی ناپذیر بازارهای سرمایه شده‌‌اند.

اما در ایران، معاملات الگوریتمی در بازار سرمایه یکی از معضلاتی است که هرچند وقت یکبار سهامداران را با نگرانی‌های جدی مواجه می‌کند. سهامداران بازار سرمایه معتقدند وجود چنین معاملاتی در بورس، یعنی نوعی تبعیض در انجام معاملات برای عده‌ای خاص و یا شرکت‌های خاص.

تعدادی از کارشناسان می‌گویند این نوع معاملات به دلیل اینکه در دسترس همه افراد و سهامداران مخصوصا سهامداران حقیقی و خرد قرار ندارد،‌ نوعی بی عدالتی است. اما از طرف دیگر، برخی صاحب نظران بازار سرمایه بر ضرورت توسعه معاملات الگوریتمی تاکید دارند و معتقدند این نوع معاملات عامل افزایش سطح کارایی بازار است.

در همین زمینه مجید عشقی، رییس سازمان بورس، معتقد است: الگوریتم‌ ها نقشی در روند معاملات بازار سرمایه ندارند و ادعاها در این مورد خلاف واقع است.

معاملات الگوریتمی چگونه کار می کند؟

در تعریف معاملات الگوریتمی یا معاملات خودکار گفته می‌شود: استفاده از برنامه‌های کامپیوتری برای ورود به سفارش‌های معاملاتی بدون دخالت انسان؛ به عبارت دیگر، این الگوریتم‌‌ها که اَلگو تریدینگ (Algorithmic Trading) هم نامیده می‌شوند، در زبان برنامه نویسی مجموعه‌‌ای از دستورهای مشخص شده در کنار هم برای انجام معاملات استفاده می‌کنند.

این معاملات به افرادی که از آن استفاده می‌کنند، به شدت کمک می‌کند علاوه بر شناسایی روندهای موجود در سهام، برای سهم‌ها نیز یک روند مشخص تشکیل دهند. به عبارت دیگر،

چرا معاملات الگوریتمی ممنوع شد؟

اول مهرماه 1399 و پس از 40 روز که از آغاز ریزش تاریخی بورس می گذشت، مسوولان سازمان بورس به منظور حفظ تعادل عرضه و تقاضا در بازار سرمایه و بازگشت ثبات به بورس، معاملات الگوریتمی برای تمامی سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی به جز بازارگردانان دارای مجوز در همه نمادهای معاملاتی بورس و فرابورس به شکل موقت معلق شد.

برخی کارشناسان می‌گویند معاملات الگوریتمی به دلیل ریزش بازار سهام متوقف شد و البته باید گفت در آن برهه زمانی این بهترین تصمیم برای بازار سرمایه بود. اما در فروردین ماه سال جاری ممنوعیت این معاملات برای همه شرکت ها و کارگزاری‌هایی که مجوز داشتند، برداشته شد.

به نظرمی رسد، سیاست گذاران و ناظر بازار سرمایه، برای رفع هیجان و ترس بازار، این معاملات را متوقف کردند و در بازارهای دنیا نیز معمولا الگوریتم ها تحت نظارت هستند تا خللی در روند بازار ایجاد نکنند.

نظارت سازمان بورس بر معاملات الگوریتمی

یکی از موضوعاتی که باید در کنار این معاملات الگوریتمی مورد توجه قرار گیرد، مساله نظارت بر این معاملات است. در صورتی که سازمان بورس بر شرکت هایی که اجازه فعالیت در این زمینه را داشته باشند، نظارت کند، سهامداران نیز می‌توانند امیدوار باشند، شیوه عمل این الگوریتم ها برای آنها ضرر و زیانی ندارد.

در همین زمینه دهقان مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس می گوید: الگوریتم ها می توانند بازار را تحت تاثیر قرار دهند. اما در آینده و با رشد صنعت IT نمی توان از نقش معاملات الگوریتمی در بازارسرمایه چشم پوشی کرد و قطعا معاملات الگوریتمی گسترش خواهد یافت و هرچند الگوریتم مزایای زیادی دارد، در عین حال معایب آن را نیز نباید نادیده گرفت. با این حال به هیچ عنوان موافق توقف معاملات الگوریتمی نیستیم و تلاش های زیادی در زمینه راه اندازی مجدد این نوع از معاملات داشتیم.

نکته قابل توجه این موضوع است که برخی از معاملات الگوریتمی قابل شناسایی و تشخیص نیستند. به زعم برخی کارشناسان، الگوریتم ها جزیی از بازار خواهند بود؛ اما باید ابزارهای نظارتی دقیقی را به کار گیریم تا این معاملات به کلیت بازار سرمایه بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس ضربه نزند. به عبارت دیگر، در واقع نمی توان بدون برخورداری از ابزارهای نظارتی دقیق، بازار را مدیریت کرد. با توسعه بازار و ورود نقدینگی بیشتر، سیستم های نظارتی نیز باید به روز شوند.

کارکرد معاملات الگوریتمی

مدیریت تعداد کدهای زیاد با حجم کم، مدیریت یک کد با حجم بالا مانند شرکتهای بزرگ سرمایه گذاری و بررسی الگوریتم های معاملاتی بورس صندوق های سرمایه گذاری، استفاده ناشران یا صندوق های بازارگردانی از الگوریتم برای ایجاد نقدشوندگی در بازار و استفاده توسط سهامداران حقیقی مهمترین کارکردهای معاملات الگوریتمی است. همچنین معاملات الگوریتمی می‌تواند به چرخش و مدیریت سبد، سبدگردان ها کمک کند. البته در زمان صعود بازار، متاسفانه سبدگردان ها به دلیل تمایل مردم به سرمایه گذاری مستقیم، استفاده چندانی از الگوریتم ها نکردند.

برخی کارشناسان می‌گویند، راه اندازی معاملات الگوریتمی برای سهامداران خرد باید توسط مسوولین سازمان بورس پیگیری جدی شود، اما شرایط، ضوابط و مقررات خاصی برای راه اندازی آن لازم است. قطعا افزایش حجم معالات، رشد نقدشوندگی و افزایش ارزش معاملات از مهمترین نتایج استفاده از معاملات الگوریتمی خواهد بود.

این الگوریتم‌ها که می ‌توانند بیش از یکی باشند، برای انجام معاملات بررسی‌ های لازم را از جنبه ‌های گوناگونی مانند زمان ‌بندی، قیمت و حجم روی سفارشات و وضعیت بازار انجام داده و تصمیم می ‌گیرند. این امر کمک می‌ کند تا بازار سرمایه به روشی اصولی ‌تر و به دور از دخالت احساسات انسانی پیش رود که یکی از نتایج آن بالارفتن نقدینگی در بازار است.

به نظر می رسد معاملات الگوریتمی می تواند تا حدود زیادی مشکلات فعلی بورس را برطرف کند. اما این موضوع باید در کنار نظارت جدی بر انجام این مدل معاملات باشد تا سهامداران خرد در این زمینه متضرر نشوند.